Trước tiên, hãy cùng tìm hiểu về môn Địa lý trong chương trình giáo dục hiện nay của Việt Nam.
Mục lục
- 1. Thực trạng môn Địa lý trong chương trình giáo dục hiện nay
- 2. 7 cách học bài “mau thuộc lâu quên” môn Địa lý
- 2.1. Hãy chép tay thay vì học “thuộc lòng”
- 2.2. Dùng sơ đồ cây để hệ thống kiến thức chính cần nhớ
- 2.3. Luôn luôn liên tưởng với thực tế
- 2.4. So sánh sự giống và khác nhau để nhớ được nhiều kiến thức cùng lúc
- 2.5. Tạo ra những thử thách cho học sinh
- 2.6. Phân bài học ra thành từng phần
- 2.7. Trao đổi với bạn bè
- 2.8. Củng cố kiến thức bằng cách làm bài thi trắc nghiệm
Thực trạng môn Địa lý trong chương trình giáo dục hiện nay
Môn địa lý được giảng dạy liên tục ở cả ba cấp học thông qua các môn Tự nhiên và Xã hội (ở lớp 1, lớp 2, lớp 3), Lịch sử và Địa lý (từ lớp 4 đến lớp 9), Địa lý (ở trung học phổ thông).
Ở cấp THPT, môn Địa lý là một trong các môn học được lựa chọn theo nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của học sinh. Đây là môn học vừa thuộc lĩnh vực khoa học xã hội (Địa lý kinh tế – xã hội) vừa thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên (Địa lý tự nhiên).
Đối với những quốc gia phương Tây như Pháp, Anh, Địa lý là môn học quan trọng để dẫn dắt thế hệ trẻ hiểu được những thách thức và cơ hội trong bối cảnh thế giới vô cùng phức tạp. Tuy nhiên, ở Việt Nam, nhiều bậc phụ huynh cũng như học sinh chỉ coi môn Địa lý là một “môn học phụ” nên chỉ cần học cho có kiến thức là được, không cần chuyên sâu nhiều. Suy nghĩ này đã ảnh hưởng đến tâm lý học tập của rất nhiều học sinh hiện nay.
7 cách học bài “mau thuộc lâu quên” môn Địa lý
Hãy chép tay thay vì học “thuộc lòng”
Đây là cách học bài “mau thuộc lâu quên” không chỉ dành cho môn Địa mà còn cho tất cả các môn học khác. Khoa học đã chứng minh, thông tin mà chúng ta học thuộc chỉ được bộ não ghi nhớ tạm thời. Nếu không học thường xuyên thì kiến thức sẽ nhanh chóng bị quên đi. Vì vậy, hãy bỏ thói quen cầm sách học thuộc bằng việc ghi chép lại. Ghi lại các nội dung lý thuyết, kiến thức bắt buộc phải nhớ vào sổ, hãy cố gắng ghi lại thật ngắn gọn, rõ ràng, sạch đẹp… Nhớ là sẽ chẳng ai muốn ngồi đọc một cuốn sổ tẩy xóa hoặc “chữ bác sĩ” cả. Ngoài ra, việc ghi chép kiến thức sẽ tạo nên một bộ tài liệu cá nhân giúp các em ôn tập lại bất cứ khi nào cần.
Dùng sơ đồ cây để hệ thống kiến thức chính cần nhớ
Sẽ có 3 phần kiến thức chính của môn Địa lý mà học sinh cần chú ý: Địa lý tự nhiên và dân cư, Địa lý các ngành kinh tế, Địa lý vùng kinh tế. Mỗi phần kiến thức này lại gồm nhiều bài học, mỗi bài lại gồm các ý lớn quan trọng. Các em có thể hình dung khung kiến thức cơ bản mà mình cần ôn tập giống như chiếc rễ cây. Bắt đầu từ gốc tỏa ra những chiếc rễ lớn. Từ rễ lớn lại tỏa ra các rễ nhỏ. Vì vậy, để nắm rõ được nội dung kiến thức cốt lõi, các em nên hệ thống lại phần kiến thức trọng tâm bằng sơ đồ cây. Đọc và tìm các ý chính, gạch chân, xác định từ khóa và phát triển ý trên sơ đồ. Các em sẽ không còn phải cầm một cuốn sách “nặng trình trịch” để học nữa. Toàn bộ kiến thức của một bài sẽ được thể hiện cô đọng, súc tích, nhìn vào sơ đồ sẽ nắm được ngay đâu là các ý chính quan trọng cần phải nhớ.
Luôn luôn liên tưởng với thực tế
Nếu các em cảm thấy lý thuyết môn Địa lý thật khô khan thì hãy liên tưởng với thực tế. Việc liên tưởng sẽ giúp kiến thức trở nên sinh động dễ nhớ hơn. Ví dụ, học đến phần “Địa lý các vùng kinh tế”, các em có thể liên tưởng đến thực tế. Ở đó có những biểu hiện đặc trưng gì giống với thông tin trong bài học? Hãy liên tưởng các thế mạnh trên có xuất hiện đặc trưng ở những đâu. Thế mạnh về thủy điện thì không thể không nghĩ đến nhà máy Thủy điện Hòa Bình. Du lịch thì có Sa Pa, Lào Cai quá nổi tiếng… Như vậy, bằng cách liên tưởng này, các em sẽ dễ dàng ghi nhớ kiến thức hơn.
So sánh sự giống và khác nhau để nhớ được nhiều kiến thức cùng lúc
Cách học bài “mau thuộc lâu quên” môn Địa này rất dễ mà hiệu quả mang lại thì cao không tưởng. Học sinh chỉ đưa ra tiêu chí so sánh chung cho hai hay nhiều sự kiện, sự việc ở cùng thời điểm. Lượng kiến thức lớn cần học tự nhiên sẽ được giảm xuống rất nhiều. Ví dụ, hãy so sánh vấn đề phát triển kinh tế ở Bắc Trung bộ và duyên hải Nam Trung bộ. Các tiêu chí mà các em có thể so sánh là vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, tài nguyên, điều kiện xã hội, hiện trạng phát triển… Sau khi đã đưa ra được các điểm giống và khác nhau, tóm gọn các ý giống nhau lại. Các ý khác nhau cần học còn lại sẽ không nhiều, như vậy chỉ cần học một mà học sinh sẽ nhớ được nhiều kiến thức hơn.
Tạo ra những thử thách cho học sinh
Tạo thử thách cho học sinh là cách dễ dàng nhất để giải quyết những mâu thuẫn tâm sinh lý lứa tuổi đang có. Vì qua những thử thách, các em sẽ dần hoàn thiện bản thân hơn, học nhiều hơn những gì giáo viên kỳ vọng. Các hoạt động tạo thử thách trong học tập cho học sinh đã được ứng dụng như biến các học sinh thành “chuyên gia” trong một vấn đề, khuyến khích học sinh làm việc theo nhóm, cung cấp các lựa chọn. Hãy cho học sinh cảm thấy mình có quyền quyết định việc học cũng như động lực của mình. Những hoạt động này sẽ giúp học sinh cảm thấy tích cực khi học tập.
Phân bài học ra thành từng phần
Rất nhiều em thường bị nhầm lẫn giữa các mốc thời gian, địa điểm diễn ra sự kiện. Để tránh nhầm lẫn, các em nên phân bài học của mình ra từng phần. Một bài học dài sẽ rất khó nhớ, nhưng khi chia thành các phần nhỏ thì sẽ nhớ nhanh hơn. Mỗi phần các em nên viết ra giấy những ý chính. Đánh dấu những phần quan trọng bắt buộc phải nhớ. Học đến đâu chắc đến đấy để không bỏ sót kiến thức.
Trao đổi với bạn bè
Nếu việc học một mình khiến em cảm thấy chán nản thì hãy học nhóm cùng bạn. Các em nên tạo thành một nhóm khoảng 3-4 bạn để cùng nhau học tập. Các em có thể giúp đỡ bổ sung những phần kiến thức bạn mình còn thiếu hay chưa hiểu. Hãy đặt ra mục tiêu cho mỗi buổi học. Thực hiện hỏi đáp để kiểm tra kiến thức của mình cũng như của bạn đã đúng chưa. Học nhóm mang lại một lợi thế là các em sẽ cảm thấy tích cực khi học tập. Hơn nữa, các em cũng sẽ học được cách ghi nhớ kiến thức hay từ bạn bè. Tuy nhiên, việc học nhóm cần diễn ra nghiêm túc để mang lại hiệu quả tốt nhất.
Củng cố kiến thức bằng cách làm bài thi trắc nghiệm
Thêm một cách hiệu quả để giúp các bạn học sinh kiểm tra lại kiến thức của mình, ngoài ra việc thực hành sẽ giúp học sinh nhớ lâu hơn so với chỉ học như bình thường. Qua bài thi trắc nghiệm cũng giúp các em đánh giá được lượng kiến thức của mình cũng như giúp thầy cô giáo đánh giá được chất lượng học sinh như thế nào để có chương trình giảng dạy phù hợp.
Trên đây là 7 cách học bài “mau thuộc lâu quên” môn Địa lý. Hi vọng những kiến thức trên sẽ giúp các em học sinh có phương pháp học hiệu quả và đạt kết quả cao trong quá trình học môn Địa lý.