Thần linh Thổ Địa, hay còn được gọi là Thổ công, là vị Thần chăm sóc một mảnh đất, một khu vực cụ thể. Trong dân gian có câu “Đất có Thổ công, sông có Hà bá”. Mỗi gia đình đều có Thổ công, vị thần này gắn bó với gia đình, mang đến hạnh phúc và thịnh vượng.
1. Thần Linh Thổ Địa Là Ai?
Thần linh Thổ Địa, hay còn gọi là Thổ công, là vị thần chăm sóc một mảnh đất, một khu vực cụ thể. Trong dân gian có câu “Đất có Thổ công, sông có Hà bá”. Mỗi gia đình đều có Thổ công, vị thần này gắn bó với gia đình, mang đến hạnh phúc và thịnh vượng.
Thần linh Thổ Địa có nguồn gốc từ thời thượng cổ, khi con người nhận ra rằng đất đai là nguồn sống và quan trọng để nuôi sống. Làm nông nghiệp, sản xuất của cải và tạo ra một cuộc sống yên bình đều dựa trên đất đai.
Theo dòng thời gian lịch sử, thần linh Thổ Địa đã dần được trừu tượng hóa và tôn vinh như là “Hậu thổ hoàng địa chi”, một trong những vị thần tối cao có khả năng sinh sản và nuôi dưỡng tất cả vật thể.
Trong xã hội hiện đại, hình dạng của Thổ Địa hay Thổ công thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, phụ thuộc vào văn hóa từng khu vực. Có khi là một ông già to béo, vui vẻ, hiền lành. Có khi, tượng Thổ Địa được thể hiện dưới hình thức của một ông già râu tóc bạc phơ, mặc áo dài, đội mũ mỏ quạ, râu trắng như cước. Đạo giáo đặt biệt coi trọng và chú trọng thờ cúng vị thần này.
Thần linh Thổ Địa được coi là “Phúc đức chánh thần”. Đây là một danh hiệu không dễ dàng đạt được. Để được coi là Thần linh Thổ Địa, cần phải đáp ứng bốn yếu tố này:
- Có đủ phúc báu
- Có phẩm hạnh đúng đắn
- Thuộc chánh đạo (không được ám tà)
- Là vị thần quan trọng, không thể xem thường
Trong kinh Địa Tạng Phẩm, có nhắc đến việc nếu người tu hành ăn chay và tu tập tốt, Thổ Địa sẽ rất vui mừng và luôn bảo vệ và mang lại hạnh phúc cho vùng đất đó. Đức hạnh là yếu tố quan trọng, chỉ khi có đức hạnh mới có thể được quỷ thần tôn trọng. Nếu thiếu đức hạnh, quỷ thần sẽ khinh bỉ. Dù là quỷ thần hạng thấp nhất, họ vẫn có kiến thức, trong khi chúng ta không có. Đức hạnh và khiêm tốn là điều chúng ta cần có. Nếu chúng ta tu hành với tâm cao ngạo và khinh thường các quỷ thần, thì không xứng là một Phật tử chân chính.
2. Chuyện Về Thần Linh Thổ Địa
Đại sư Thánh Nghiêm đã kể lại câu chuyện sau:
Một lần, khi ngài đang đi cùng một đệ tử trên đường, họ đi qua một miếu Thổ Địa. Ngài quyết định dừng lại và cúi chào miếu. Đệ tử của ngài bất bình, nói:
- Sư phụ, đây là miếu của Diêm La Vương, không nên liên quan đến nó. Là người tu hành mà lại cúi chào quỷ thần?
Ngài Thánh Nghiêm đáp:
- Người tu hành cần có tâm khiêm cung đối với mọi chúng sinh. Ta cúi chào Thổ Địa là vì ông ấy là một vị thần cao quý, đủ đức để hộ trì cho vùng đất này.
Sau khi nói xong, hai người tiếp tục đi, nhưng điều kỳ lạ đã xảy ra. Khi họ đi qua một cánh đồng, đệ tử té ngã xuống và không thể thoát ra. Ngay lập tức, ngài Thánh Nghiêm hiểu rằng điều này xảy ra vì đệ tử không tôn trọng Thổ Địa. Ngài nở một nụ cười và bảo đệ tử:
- Hãy nhanh chóng hướng về Thổ Địa và xin lỗi: “Là Đại thần, chẳng nên chấp nhận lỗi nhỏ của con”.
Đệ tử làm theo lời ngài, và bước lên được. Việc được làm thần Thổ Địa không dễ dàng. Ít nhất khi còn sống, cần tạo ra nhiều phúc đức, làm lợi cho một vùng đất. Sau khi qua đời, dựa trên phúc đức và phẩm hạnh, mới có thể trở thành Thần linh Thổ Địa. Vì thế, không nên coi thường công đức của Thổ Địa. Thần linh Thổ Địa cũng là người bảo hộ cho chúng ta.
Thí dụ, khi đến một địa phương nào đó, người ta sẽ dựa vào nguyên tắc này: của người thì người quản, của quỷ thần thì thần linh quản. Và việc quản lý các thần linh này chính là vai trò của Thần hoàng, Thổ Địa. Hãy suy nghĩ nếu không có ai quản lý các sinh vật trong cõi quỷ, chẳng phải chúng sẽ gây rối sao?
Là người tu hành, chúng ta cần có tâm khiêm cung lễ độ đối với mọi người. Đã quy y rồi, nếu gặp Thần linh Thổ Địa, chúng ta vẫn nên cúi chào để biểu lộ lòng tri ân. Điều này cho thấy lòng biết ơn của chúng ta với việc hộ trì và mang lại sự thịnh vượng cho vùng đất. Hãy cảm kích và học tập từ những gương tốt của Thần linh Thổ Địa, vì ông ấy đã làm phúc thiện cho một vùng đất. Hành xử khiêm cung và lễ độ như vậy sẽ mang đến thêm phúc đức cho chúng ta. Điều này vô cùng quan trọng, không thể bỏ qua.
Quy y Tam bảo là diễn tả sự tôn kính và sự tìm kiếm sự bảo trợ từ Tam bảo. Còn cung kính đối với Thổ Địa là cách biểu lộ lòng biết ơn của chúng ta. Chúng ta muốn học hỏi và làm theo gương tốt của Thần hoàng, Thổ Địa. Do đó, cần kính trọng và tri ân Thần hoàng, Thổ Địa.
Sống như thế, lễ độ và biết ơn, đó chính là nhân cách của con người. Chúng ta không nên kiêu căng và khinh thường, bởi cứng đầu và tự mãn là những điều không tốt với người tu hành.
Mỗi vị Phật đều có danh hiệu biểu trưng như Vạn đức trang nghiêm cho Phật, Từ bi cho Bồ tát Quan Âm, Hiếu thuận cho Bồ tát Địa Tạng, Trí tuệ cho ngài Văn Thù, Trung nghĩa cho Thần Già Lam, và phúc đức chánh thần cho Thổ Địa vì ông có phúc báu và phẩm hạnh.
Khi chúng ta cúi chào Thổ Địa, không phải để xin điều gì cả, mà muốn làm giống như ông ấy, học tập sự hiến dâng. Chúng ta muốn tri ân ông ấy. Vì vậy, hãy kính trọng và tri ân Thần hoàng Thổ Địa, đó là cách biểu hiện lòng biết ơn.
Tâm hướng Phật!