Kinh Dịch, hay còn được gọi là Chu Dịch, là một bộ sách cổ đại có mối liên hệ mật thiết với triết học, tôn giáo, phong tục dân tộc và số học thời cổ đại. Bộ sách này được hợp thành từ 64 quẻ đồ, 64 quái danh, 64 quái từ, 386 hào danh, 384 hào từ, và được chia thành hai bộ phận: quẻ trên và quẻ dưới.
Quẻ trên là quái thượng thể, quẻ dưới là quái hạ thể. Khi hai thể này trùng nhau, tạo thành một quái đồ 6 vạch, còn được gọi là trùng quái hay biệt quái. Biệt quái được sử dụng để phân biệt với quẻ 3 vạch, cũng gọi là đơn quái hoặc Bát quái.
Trong Kinh Dịch, còn có hai khái niệm quan trọng là dịch số và quái số. Dịch số bao gồm quái số và nội dung riêng của từng quái, bao gồm cả số thứ tự của các quái.
Về phần ngũ hành sinh khắc, nguyên tắc là Kim sinh Thuỷ, Thuỷ sinh Mộc, Mộc sinh Hoả và Hoả sinh Thổ. Thổ sinh Kim. Ngũ hành còn có mối quan hệ tương khắc, trong đó Kim khắc Mộc, Mộc khắc Thổ, Thổ khắc Thuỷ, Thuỷ khắc Hoả, và Hoả khắc Kim.
Theo truyền thuyết, vua Đại Vũ của nhà Hạ đã nhìn thấy con Linh quy nổi lên từ sông Lạc và chúng có những nét ghi chữ. Chính từ đó, Đại Vũ đã sắp xếp chúng thành thứ tự và dịch ra các khuôn phép lớn để trị vì đất nước. Lạc thư được coi là một phần quan trọng của Kinh Dịch.
Lạc thư có 9 số từ 1 đến 9. Tổng số của Lạc thư là 45, trong đó số chẵn là 20 và số lẻ là 25. Được truyền thụ bởi thần Linh quy, Lạc thư có hình tượng con rùa với 9 chân và đầu đội số tương ứng với các quái.
Qua Lạc thư và Hà đồ, ngũ hành tương khắc và ngũ hành tương sinh được áp dụng. Vị trí của Hỏa và Kim trong Lạc thư phải hoán đổi với Hỏa và Kim trong Hà đồ để áp dụng nguyên tắc vận hành liên tục.
Tóm lại, Kinh Dịch và Hệ Tiên Thiên Bát Quái mang trong mình sự tương quan phức tạp giữa các quái, số, và ngũ hành. Qua việc nghiên cứu và áp dụng, chúng có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thế giới và ứng dụng vào cuộc sống hàng ngày.
Credit image: Lạc Thư – Laxgonow.com