Khi đến lễ tại các đền phủ, chúng ta thường thấy ban công đồng là nơi quan trọng nhất và rộng nhất. Vậy, ban công đồng được dùng để thờ những vị thần nào? Lễ dâng ban công đồng như thế nào? Văn khấn ban công đồng dành cho khách thập phương ra sao? Và văn khấn công đồng Tứ Phủ dành cho lính ghế nhà Thánh và các đồng thầy như thế nào?
Mục lục
Công đồng Tam – Tứ phủ là gì?
Hệ thống thần linh Tam – Tứ phủ là để chỉ hệ thống thần thánh Việt Nam cùng vị trí của họ trong thần điện của tín ngưỡng thờ Tam – Tứ Phủ. Với đặc thù là tín ngưỡng dân gian và có tính mở, thời gian đã làm thay đổi số lượng các vị thánh. Nhưng cơ bản thứ tự của các hàng thờ tự như sau:
- Chư Phật
- Vua Cha
- Thánh Mẫu
- Quan Lớn
- Chầu Bà
- Ông Hoàng
- Thánh Cô
- Thánh Cậu
Tranh Tứ phủ công đồng vẽ lại theo bố cục của tranh cổ đền Hàng Bạc. Phía dưới (hạ ban) luôn có Ngũ Hổ (năm ông Hổ) và thượng xà có hai Ông Lốt (hai ông rắn). Bên cạnh đó còn có quan văn, võ tướng, tả hữu hầu cận, cùng ngàn vạn thần binh, thần tướng là bộ hạ của từng vị Thánh trong Tứ phủ và các thần linh bản xứ nơi các Thánh tượng trưng.
Đối với hàng Chư Phật, vị Phật bà Quan Âm ở hàng cao nhất, và sau đó là Ngọc hoàng Thượng đế đại diện cho hàng Tứ Phủ Vua Cha. Hai vị này có gốc tích từ Trung Quốc. Mặc dù vậy, khi thỉnh đồng, không đi thỉnh Phật Bà và Ngọc Hoàng.
Sau Ngọc hoàng là hàng Tam Tòa Thánh Mẫu cai quản ba miền với sắc áo đỏ, xanh, trắng đại diện cho từng cõi. Một số tài liệu có đề cập về Mẫu Đệ Tứ Địa phủ. Tuy nhiên, vẫn có nhiều giả thuyết khác nhau về vấn đề này. Theo cơ sở khảo cứu các huyền tích và các bản văn chầu, khoa cúng thì người ta cho rằng trong thần điện của tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ có bốn vị Thánh Mẫu bao gồm: Thánh Mẫu Cửu Trùng, Thánh Mẫu Thần Chủ (Mẫu Liễu), Mẫu Thoải và Thánh Mẫu Thượng Ngàn.
Sau Tam Tòa Thánh Mẫu là hàng Ngũ vị Vương Quan, Thập nhị Chầu bà, rồi đến Thập vị Ông Hoàng, các vị Thánh Cô và Thánh Cậu.
Có lẽ vì công lao của nam giới đã được thừa nhận rõ ràng trong cuộc sống và lịch sử, nên trong hệ thống của Tam – Tứ phủ, ta thấy các vị Vương Quan và các Ông Hoàng đóng một vai trò quan trọng. Họ đều có những huyền thoại vượt thời gian và là những anh hùng lịch sử, mang ý nghĩa mở mang bờ cõi, đánh đông dẹp bắc. Sự xuất hiện của các vị thần nam thể hiện sự hài hòa âm dương, sự đa dạng, phi cực đoan trong quan điểm của người Việt, cũng như sự phát triển của một tín ngưỡng từ liên quan đến các yếu tố và thế lực tự nhiên đến các sự kiện và nhân vật lịch sử.
Xét theo chiều dọc, hệ thống Tứ phủ thần linh tuân thủ một quy tắc phân chia tương đối thống nhất theo ba cõi: cõi trời (Thiên phủ), cõi rừng núi (Nhạc phủ) và cõi nước (Thoải phủ) và cõi đất (Địa phủ). Trong từng thứ bậc, các vị thần, thánh, quan, chầu, hoàng tử, cô cậu ở miền nào sẽ được phân biệt dựa vào màu sắc, quần áo, trang phục tương ứng. Ví dụ, Thiên phủ tương ứng với màu đỏ, Nhạc phủ tương ứng với màu xanh lá cây và màu chàm, Thoải phủ tương ứng với màu trắng, Địa phủ tương ứng với màu vàng.
Sắm lễ ban công đồng
Theo tín ngưỡng, lễ vật có thể to nhỏ, nhiều ít, đẹp đơn giản, nhưng phải thành kính và sạch sẽ. Có các loại lễ sau:
-
Lễ Chay: Gồm hương hoa, trà, quả, phẩm oản… dùng để lễ ban Phật, Bồ Tát (nếu có). Lễ chay cũng dùng để dâng ban Thánh Mẫu.
-
Lễ Mặn: Gồm gà, lợn, giò, chả… được làm cẩn thận, nấu chín. Nếu có lễ này thì đặt bàn thờ Ngũ vị quan lớn tức là ban công đồng.
-
Lễ đồ sống: Gồm trứng, gạo, muối hoặc thịt sống dành riêng cho việc cúng quan Ngũ Hổ, Bạch xà, Thanh xà đặt ở hạ ban Công Đồng Tứ phủ.
-
Cỗ sơn trang: Gồm những đồ đặc sản Việt Nam: cua, ốc, lươn, ớt, chanh quả… Nếu có gạo nếp cẩm nấu xôi chè thì cũng thuộc vào lễ này.
-
Lễ ban thờ cô, thờ cậu: Thường gồm oản, quả, hương hoa, gương, lược… Nghĩa là những đồ chơi mà người ta thường làm cho trẻ nhỏ.
-
Lễ thần Thành Hoàng, Thư điền: Thường dùng lễ mặn: chân giò lợn luộc, xôi, rượu, tiền, vàng…
Văn khấn nôm tại ban công đồng dễ nhớ nhất
Dành cho bách gia trăm họ khi đi lễ đền phủ, khấn tại ban công đồng:
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Con lạy chín phương trời, con lạy mười phương đất, con lạy chư phật mười phương, mười phương chư phật.
Con lạy toàn thể chư phật, chư tiên, chư thánh.
Con lạy: ………..(tên thánh chủ bản đền. Ví dụ, đến đền Cô Chín ta khấn: Con lạy Cô Chín tối linh)
Đệ tử con tên là:…………. tuổi:……….
Ngụ tại:…………………………
Hôm nay, Chúng con đến đây có chút hương hoa, phẩm quả, lễ mặn (chú ý dâng gì thì kêu đó nghe – không có lễ mặn mà kêu lễ mặn là phải tội đó, nên nhớ không bày lễ mặn ở cung phật) xin dâng lên các chư tiên, chư thánh để cảm tạ ơn đức của các ngài đã phù hộ độ trì cho chúng con suốt thời gian qua. Vừa qua, được sự lưu tâm độ trì của các ngài mà công việc (Nếu đã xin việc gì cụ thể mà thành công thì xin trình bày) của con đã hanh thông vẹn tròn. Chúng con xin được cảm tạ và lễ tạ tất cả các Ngài.
Hôm nay, chúng con tới đây với tất cả lòng thành kính xin các ngài phù hộ độ trì cho con các việc sau: (Nêu cụ thể các việc cần xin, các khó khăn có thể gặp phải và có thể cả hướng định giải quyết ra sao).
Một lần nữa, thay mặt gia đình chúng con, con xin các ngài giang tay cứu giúp cho chúng con. Chúng con xin đa tạ …(tên vị thánh bản đền) và toàn thể các chư tiên, chư thánh.
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Văn khấn ban công đồng đầy đủ nhất
Dành cho các thanh đồng, các bạn căn đồng số lính:
Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư phật mười phương.
Nam Mô Bản sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
Nam Mô Tiếp Dẫn Đạo Sư A Di Đà Phật.
Nam Mô Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.
Nam Mô Đại Bi Quán Thế Âm Bồ Tát.
Con Lạy Chư Đại Bồ Tát, Chư Hiền Thánh Tăng.Hộ Pháp Chư Thiên, Thiện Thần Bồ Tát.
Con lạy Tam Vị Đức Vua Cha Đức Tam Thập Tam Thiên Thiên Chúa Đế Thích Đề Hoàn Nhân Thánh Đế Ngọc Bệ Hạ
Con Lạy Hiệu Thiên chí tôn Kim Quyết Ngọc Hoàng Huyền Cung Đại Đế Ngọc Điện Hạ.
Con lạy Đức Phật Mẫu Hoàng Thiên
Con Lạy Đức Vua Cha Nhất Hải Đồng Đình Thủy Quốc Long Vương.
Con lạy Tam Tòa Thánh Mẫu:
Con Lạy Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên
Con Lạy Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn
Con Lạy Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ
Con Lạy Mẫu Đệ Tứ Khâm Sai
Con Lạy Hội Đồng Quan Tứ Trụ Triều Đình
Con Lạy Tam Phủ Công Đồng, Tứ Phủ Vạn Linh hội Đồng Tiên Thánh Đông A Phủ.
Con lạy Trần Triều Hiển Thánh Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương.Con lạy Trần Triều Khải Thánh Vương Phụ, Vương Mẫu, Vương Phi Phu Nhân
Trần Triều Vương Huynh, Vương Đệ.Vương Tử, Vương Tế, Vương Nữ Vương Tôn
Con Lạy văn võ bá quan quân thần trần triều
Con lạy Tam Tòa chúa bói – Hội đồng Chúa bói Chúa chữa Chúa Mán Chúa Mường
Con Lạy Chúa Đệ Nhất Tây Thiên
Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ
Chúa Đệ Tam Lâm Thao
Tiên Chúa Thác Bờ
Con Lạy Ngũ Phương Bản Cảnh Vũ Quận Bạch Hoa – Năm Phương Chúa Bà
Con lạy Ngũ Vị Vương Quan, Tôn Quan Đệ Nhất Thượng Thiên, Tôn quan Đệ Nhị Giám Sát, Tôn Quan Đệ Tam Thoải Phủ, Tôn quan Đệ Tứ Khâm Sai, Tôn Quan Đệ Ngũ Tuần Tranh.
Con lạy Tôn Quan Điều Thất.
Con cung thỉnh mời Tứ Phủ Chầu Bà
Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên
Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn Đông Cuông
Chầu Đệ Tam Thoải Phủ
Chầu Đệ Tứ Khâm Sai
Chầu Năm Suối Lân
Chầu Lục Cung Nương
Chầu Bảy Tiên La
Chầu Bát Nàn Đông Nhung Đại Tướng Quân
Chầu Cửu Sòng Sơn
Chầu Mười Đồng Mỏ
Chầu Bé Bắc Lệ
Chầu bà thủ đền
Con lạy Tứ Phủ thánh hoàng thập vị thánh hoàng: sám hối ông bơ thoải quốc động chủ hưng long, ông bảy Bảo Hà, ông mười Mỏ hạc nghệ an. Sám hối tứ phủ thánh cô: Cô đệ nhất thượng thiên; Cô đôi bồng lai; Cô bơ Thác Hàn; Cô tư tây hồ; Cô năm Suối Lân; Cô sáu Lục Cung; Cô bảy Kim Giao; Cô tám đồi chè; Cô Chín Sòng Sơn; Cô mười Đồng Mỏ; Cô bé sơn lâm; Cô bé bản đền.
Sám hối tứ phủ thánh cậu: cậu cả; cậu đôi; cậu bơ; cậu bé đồi ngang. Con sám hối lạy ông cai đầu đồng, bà cai bản mệnh. Con lạy ngũ dinh thần tướng – ngũ hổ thần quan. Con lạy đại tướng thanh xà – bạch xà tướng quân. Con lạy công đồng các bóng các giá, đại quyền cai quản mười tám cửa rừng, mười hai cửa bể. Con lạy chầu chúa thủ đền cùng quan thủ điện, thổ địa thần kỳ thần linh bản xứ.
- Hôm nay ngày :…….. – Đệ tử con:…..tuổi ….., Cùng đồng gia quyến đẳng trú tại: ……….
Nay con nhất tâm tu tiết lễ mỏng tâm thành hoa trà quả thực, kim ngân vật thực dâng tiến cửa Cha, cửa Mẹ, cửa vua cửa mẫu của chúa cửa chầu, cửa Cô cửa cậu, cửa đình thần tam tứ phủ ngưỡng cầu sức khoẻ, tài lộc công danh.
- Con xin Phật độ, thánh Thương, phù hộ độ trì cho gia trung chúng con luôn được mạnh khoẻ bình an, trong ấm ngoài êm, trên thuận dưới hoà, gia đình hạnh phúc.
Nay chúng con người trần có mắt như mờ có tai như điếc, đường sáng chẳng biết, đường tối thì không, xin ngài về chỉ dạy mách bảo cho con biết đường mà lội, biết lối mà đi, nếu phía trước đường cụt đường tối không lối đi, xin Ngài cho con dừng bước lại ngay. Xin Ngài khai tâm khai trí, ban quyền ban phép để con tuỳ phúc độ dân, tuỳ duyên cứu người.
Xin cha xin mẹ độ cho mẫu thân, phụ thân, tử tôn hôn nữ chồng con hiếu thảo thông minh, học hành tiến tới, anh em nội ngoại xa gần cùng bách gia trăm họ vui vẻ mạnh khỏe, nhà nào phúc ấy, mọi việc chu toàn.
Con cung thỉnh công đồng lục cung tiên tổ nội ngoại, tổ cô, bà cô ông mãnh, cô bé cậu bé trong gia trung dòng họ….. theo hầu Phật Thánh trên tấu toà vàng thượng tiên, dưới trình long cung địa phủ, tấu đối kêu cầu, dẫn đường chỉ lối cho con cháu tu đúng đường đúng đạo, thẳng lối thẳng đường.
Sống có tâm có Đức có phúc có phần.
Cúi xin Phật Thánh, xin các Ngài tối tú tối linh chứng giám lòng thành chuẩn chấp lễ nghi độ trì cho con cùng đồng gia quyến đẳng sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm, con xin đa tạ.
Nam mô A di đà Phật.
