Người Ngựa Ngựa Người là một tác phẩm nổi bật của Nguyễn Công Hoan, kể về số phận của những người lao động nghèo. Qua câu chuyện đầy trớ trêu của anh phu xe, tác giả đã chỉ ra mặt trái của xã hội thực dân nửa phong kiến đương thời.
Mục lục
Không chỉ thể hiện sự bất công mà người dân nghèo phải chịu, tác giả còn thể hiện sự đồng cảm và xót thương của mình. Ông thẳng thắn phê phán sự tàn ác của một bộ phận quan lại, quý tộc lúc bấy giờ.
Đôi nét về tác giả Nguyễn Công Hoan
Nguyễn Công Hoan sinh vào tháng ba năm 1903 tại làng Xuân Cầu, phủ Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh trong một gia đình Nho học thất thế. Từ nhỏ, ông đã nghe rất nhiều câu thơ, câu đối châm biếm, đả kích tầng lớp quý tộc. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến phong cách sáng tác của ông. Sau khi tốt nghiệp Cao đẳng Sư phạm vào năm 1926, Nguyễn Công Hoan đã đi dạy học cho đến trước Cách mạng tháng Tám.
Sau năm 1945, ông làm việc tại nhiều nơi và giữ nhiều chức vụ quan trọng. Ông là Giám đốc kiểm duyệt báo chí Bắc Bộ, biên tập viên báo Vệ Quốc quân, Giám đốc trường Văn hóa quân nhân và Chủ nhiệm và biên tập tờ Quân nhân học báo.
Với thái độ nghiêm túc trong việc cầm bút, Nguyễn Công Hoan đã để lại cho văn đàn Việt Nam hơn hai trăm truyện ngắn, gần ba mươi truyện dài và rất nhiều bài phê bình văn học. Nổi bật trong đó phải kể đến Kép Tư Bền, Bước đường cùng hay Nông dân và địa chủ. Với những cống hiến hết mình cho nghệ thuật, ông đã được nhắc đến trong Từ điển Bách khoa toàn thư của Liên Xô và được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật vào năm 1996.
Phận đời trớ trêu của anh phu xe trong Người Ngựa Ngựa Người
Nguyễn Công Hoan được đánh giá là một nhà văn lớn của văn học Việt Nam và một cây bút châm biếm bậc thầy. Người Ngựa Ngựa Người là một trong những truyện ngắn đặc sắc do ông viết vào năm 1931, khi nước ta đang chịu ách đô hộ của thực dân Pháp.
Cuộc sống của người lao động lúc bấy giờ vô cùng khó khăn và bất công. Hiểu rõ tình cảnh khốn khó đó, Nguyễn Công Hoan đã mượn hình ảnh anh phu xe để khắc hoạ số phận của những người dân nghèo.
Anh phu xe vác xe đi tìm khách vào đêm ba mươi Tết, khi mọi người đều đang quây quần bên gia đình. Vì mới trải qua một trận ốm nặng, tiền dành dụm bấy lâu đều mất hết, nên anh phải làm việc chăm chỉ gấp đôi để lo cho vợ con có cơm ăn, áo mặc.
Dù đã cố vay vốn thuê xe để kéo ngày ba mươi nhưng may mắn không đến với anh. Anh kiếm được chỉ có hai hào sau một ngày vất vả mời khách. Chính lúc tuyệt vọng, anh nghe có người gọi và quyết định chở một cô gái bán hoa với giá hai hào.
Dù giá cuốc xe không cao nhưng trong hoàn cảnh túng quẫn, anh chỉ cần có tiền mang về cho vợ con. Suy nghĩ đó không chỉ đẩy anh vượt qua khó khăn mà còn giúp anh vơi đi phần nào nỗi vất vả từ chặng đường mưu sinh phía trước.
Nhưng khi sắp về nhà cùng số tiền nhận được, anh phu xe phát hiện rằng cô gái kia chỉ là một cô gái bán hoa không có tiền trong túi.
Anh cầm bút quật mạnh vào hòm đánh thình, đưa tay ra đỡ rồi thủng thẳng dắt xe đi. Tiếng pháo chào xuân nối đuôi nhau đùng đùng, toạch toạch…
Tình huống truyện tưởng chừng đơn giản nhưng mang ý nghĩa nhân văn và phong cách trào phúng đặc trưng của nhà văn. Qua đó, Nguyễn Công Hoan đã phê phán xã hội bất công và đồng thời xót thương cho những kiếp người nghèo khổ.
Người Ngựa Ngựa Người là bức tranh đa chiều về số phận của con người trong xã hội
Nguyễn Công Hoan đã vẽ ra sự đối lập xoay quanh anh phu xe và cô gái bán hoa. Tuy cả hai sống dưới đáy xã hội nhưng cách mà họ mưu sinh lại không giống nhau. Anh phu xe lao động để kiếm tiền chân chính, trong khi cô gái vô cùng lười biếng và không chịu lao động.
Chính sự đối lập này đã thể hiện tài hoa của tác giả trong xây dựng cốt truyện và mang đến cho độc giả nhiều góc nhìn khác nhau về các mảnh đời trong xã hội. Ngay từ tiêu đề Người Ngựa Ngựa Người, Nguyễn Công Hoan đã thể hiện thái độ châm biếm, giễu cợt.
Những nhân vật trong truyện ngắn của Nguyễn Công Hoan gồm nhiều loại người, tập trung chủ yếu vào quan lại, quý tộc và người nông dân nghèo. Điều này giúp câu chuyện chạm đến những góc khuất của xã hội.
Dù là một tác phẩm trào phúng, Người Ngựa Ngựa Người mang đến nhiều suy tư về số phận con người hơn là tiếng cười thoải mái. Tác giả đã thành công khắc hoạ lại cuộc đời của những con người lao động nghèo và làm sáng ngời ý chí kiên cường và lòng nhân đạo bên trong họ.
Người Ngựa Ngựa Người và những dư âm đọng lại
Người Ngựa Ngựa Người là tác phẩm trào phúng của Nguyễn Công Hoan, nơi ông tố cáo những thế lực tàn ác chà đạp lên quyền sống của con người và bày tỏ niềm xót xa, thương cảm trước những số phận bất hạnh trong xã hội.
Văn học luôn gắn bó với đời sống, vì sứ mệnh của nhà văn là thâm nhập và khắc hoạ hiện thực dưới ngòi bút tài hoa của mình. Dù chỉ là một truyện ngắn, Người Ngựa Ngựa Người mang đến sự xuất sắc và lòng thấu cảm của Nguyễn Công Hoan.
Truyện không chỉ khắc hoạ sự vất vả mưu sinh từ những mảnh đời bất hạnh mà còn mang đến tiếng cười trào phúng. Tiếng cười châm biếm nhưng vẫn chứa đựng tinh thần nhân đạo và để lại nhiều suy ngẫm về phận đời của những con người đáng thương ở xã hội thực dân nửa phong kiến.
Tác phẩm đã được chuyển thể thành vở kịch và mang lên sân khấu lớn để phục vụ khán giả. Vở kịch do đạo diễn Lê Hùng chuyển thể vào năm 2010 với sự góp mặt của nghệ sĩ hài Xuân Hinh đã gây được tiếng vang lớn trong giới nghệ thuật.
Người Ngựa Ngựa Người đã cho thấy sự tài hoa và trái tim giàu lòng thấu cảm của Nguyễn Công Hoan. Dù chỉ là một tác phẩm truyện ngắn, tiếng cười chua chát từ Người Ngựa Ngựa Người vẫn mãi để lại ấn tượng khó phai trong lòng những người yêu văn chương.
Thiên Nhi
