Trong lịch sử, chữ Hán đã được đưa vào Việt Nam thông qua nhiều phương thức khác nhau. Trong chương 3 của cuốn sách này, chúng ta sẽ so sánh bản dịch của một số bài thơ trong “Thiên gia thi”.
Bài thơ Khán “Thiên gia thi” hữu cảm (Cảm nhận đọc “Thiên gia thi”)
Bài thơ Khán “Thiên gia thi” đã mang lại cho tôi một cảm xúc đặc biệt. Trong bài thơ, tác giả ca ngợi vẻ đẹp tự nhiên của núi, sông, mây, gió, trăng, hoa, tuyết và các hiện tượng tự nhiên khác. Đồng thời, tác giả cũng đề cao sự mạnh mẽ, kiên cường và ngọn lửa cách mạng trong thơ ca.
Dịch âm Hán-Việt như sau: “Cổ thi thiên ái thiên nhiên mỹ, Sơn thủy yên hoa tuyết nguyệt phong; Hiện đại thi trung ưng hữu thiết, Thi gia dã yếu hội xung phong.”
Bản dịch tiếng Việt như sau: “Thơ xưa thường ưa thích vẻ đẹp tự nhiên, Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sông; Nay trong thơ cần phải có sự mạnh mẽ, Nhà thơ cũng phải biết kiên cường.”
Ngày 10 – 12 – 1951, Bác Hồ đã viết một bức thư gửi các họa sĩ nhân dịp triển lãm hội họa. Trong thư, Bác nhấn mạnh đến vai trò, tư tưởng, và nhiệm vụ của văn học – nghệ thuật. Bức thư cho thấy Bác hiểu rõ vai trò và nhiệm vụ của văn học trong bối cảnh kháng chiến của dân tộc. Bác hiểu rằng người nghệ sỹ phải sử dụng tài năng của mình để phục vụ cho đất nước. Và Nhật ký trong tù cũng tái khẳng định điều đó, dù Ban từ chối xác nhận mình là một nhà thơ và không muốn viết thơ.
Bác yêu thơ và mong muốn thơ có thể phục vụ cho đất nước. Bác khẳng định thơ nay cần phải có sự mạnh mẽ, nhưng không phủ nhận việc viết về thiên nhiên. Vì ai trong chúng ta mà không cảm phục trước vẻ đẹp của một đóa hoa, một đêm trăng, hay một cảnh chiều thu đẹp buồn?
Việc có những ý kiến lệch nhau về bản dịch của bài thơ này là do việc dịch đã mất đi chữ “thiên” trong “thiên ái”. Điều này đã làm mất đi ý nghĩa thực sự của câu thơ. Tuy nhiên, điều quan trọng là hiểu được tinh thần chung của bài thơ và ý nghĩa mà tác giả muốn truyền đạt đến độc giả.