Phương pháp giải bài tập về cơ chế giảm phân và thụ tinh

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về phương pháp giải bài tập về cơ chế giảm phân và thụ tinh. Chúng ta sẽ bắt đầu bằng một số dạng bài tập phổ biến và cách giải chúng.

Tính số giao tử và hợp tử tạo thành

Trước tiên, chúng ta cần xác định số lượng giao tử và hợp tử được tạo thành trong quá trình giảm phân và thụ tinh.

Số giao tử được hình thành từ mỗi loại tế bào giao tử

Theo quá trình giảm phân, ta có:

• 1 tế bào sinh tinh tạo ra 4 tinh trùng.
• 1 tế bào trứng tạo ra 1 trứng và 3 thể định hướng.
• Số lượng tinh trùng tạo ra = số lượng tế bào sinh tinh x 4.
• Số lượng trứng tạo ra = số lượng tế bào trứng sinh.
• Số lượng thể định hướng = số lượng tế bào trứng sinh x 3.

Ví dụ: Giả sử có 1 tế bào sinh dục sơ khai đực và 1 tế bào sinh dục sơ khai cái. Cả hai tế bào này trải qua 5 lần giảm phân liên tiếp. Các tế bào con đều chuyển sang vùng sinh trưởng và qua vùng chín giảm phân bình thường. Hãy xác định số lượng tế bào giao tử đực và cái được tạo thành.

Giải: Số tế bào sinh tinh/sinh trứng được tạo ra từ 1 tế bào sơ khai ban đầu là 32. Các tế bào đều giảm phân bình thường nên ta có:

• Số tế bào trứng là 32.
• Số tinh trùng là: 32 x 4 = 128.

Tính số hợp tử

Trong quá trình thụ tinh, 1 tinh trùng (n) kết hợp với 1 tế bào trứng (n) tạo ra hợp tử (2n). Số hợp tử sẽ bằng số tế bào trứng thụ tinh và số tinh trùng thụ tinh.

Hiệu suất thụ tinh

Hiệu suất thụ tinh là tỉ lệ phần trăm giữa số giao tử được thụ tinh trên tổng số giao tử được tạo ra.

Tính số loại giao tử khác nhau về nguồn gốc và cấu trúc

Để xác định số loại giao tử khác nhau về nguồn gốc và cấu trúc, ta sử dụng các công thức sau:

• Gọi n là số cặp NST được xét.
• Nếu trong quá trình giảm phân không có hiện tượng tiếp hợp và trao đổi chéo dẫn đến hoán vị gen trong cùng 1 cặp NST tương đồng thì:
  Số giao tử = …
• Nếu trong quá trình giảm phân có hiện tượng tiếp hợp và trao đổi chéo dẫn đến hoán vị ở m cặp NST kép tương đồng (mỗi NST kép trao đổi chéo xảy ra ở 1 điểm) thì:
  Số giao tử = …
  Số kiểu tổ hợp giao tử = số giao tử đực x số giao tử cái.

Ví dụ: Một con chó sinh được 9 con. Biết hiệu suất thụ tinh của trứng là 30%, của tinh trùng là 6,25%. Hãy tìm số tế bào sinh tinh và số tế bào sinh trứng tham gia vào quá trình trên.

Giải: Một con chó sinh được 9 con. Số tế bào trứng thụ tinh = số tinh trùng thụ tinh = 9. Số tế bào trứng được tạo ra là 300. Số tinh trùng tạo ra là 144.

Xác định số NST đơn môi trường cung cấp

Khi xét các tế bào sinh tinh / sinh trứng chín giảm phân, số NST đơn môi trường cung cấp sẽ được tính bằng công thức: 4n – 2n = 2n NST.

Xác định số thoi phân bào xuất hiện và bị phá hủy trong quá trình nhân đôi

Mỗi tế bào sinh tinh và sinh trứng qua 2 lần phân bào của giảm phân xuất hiện (phá hủy) 3 thoi vô sắc (1 thoi vô sắc lần phân bào 1 và 2 thoi vô sắc lần phân bào 2). Vậy, mỗi tế bào giảm phân sẽ xuất hiện hoặc bị phá hủy 3a thoi vô sắc.

Ví dụ: Một loài có bộ NST lưỡng bội 2n = 6. Xét 3 tế bào sinh dục sơ khai ở vùng sinh sản đều nguyên phân liên tiếp 3 đợt. Tất cả các tế bào con đều tham gia giảm phân tạo giao tử. Hãy tính số thoi vô sắc xuất hiện và bị phá hủy trong quá trình giảm phân các tế bào.

Giải: Số tế bào sinh tinh hoặc sinh trứng được tạo ra là: 3 x = 24 tế bào. Số thoi vô sắc được hình thành và bị phá hủy là: 3 x 24 = 72 thoi.

Chúng ta đã tìm hiểu qua một số phương pháp giải bài tập về cơ chế giảm phân và thụ tinh. Hy vọng rằng chúng ta đã có những kiến thức mới và có thể áp dụng vào việc giải các bài tập tương tự trong tương lai.