Mục lục
Đức Thế Tôn đã truyền cho chúng ta rằng:
“Quá khứ không truy tìm
Tương lai không ước vọng.
Quá khứ đã đoạn tận,
Tương lai lại chưa đến.
Chỉ có pháp hiện tại,
Tuệ quán chính ở đây,
Không động, không rung chuyển.”
Điều này khuyến khích chúng ta tập trung vào hiện tại, không lạc hướng trong quá khứ hoặc quá khứ. Tại sao chúng ta phải lo lắng về tương lai khi nó chưa đến? Chỉ có hiện tại mới thực sự tồn tại, và tuệ quán chính nằm ở đây. Vậy nên, hãy sống với tâm trạng nhiệt tâm ngay từ hôm nay. Chúng ta không biết ngày mai sẽ như thế nào, không ai có thể kiểm soát việc gặp gỡ với thần chết.
Hãy sống với tâm tình nhiệt tâm như vậy, không mệt mỏi suốt cả ngày đêm. Như vậy, chúng ta xứng đáng được gọi là Nhất Dạ Hiền – những người an tịnh, trầm lặng.
Truy tìm quá khứ và không truy tìm quá khứ
Những ai không thấu hiểu sẽ tìm kiếm trong quá khứ, tưởng rằng: “Điều này là sắc của tôi trong quá khứ” và tìm kiếm niềm vui trong đó; “Điều này là thọ của tôi trong quá khứ” và tìm kiếm niềm vui trong đó; “Điều này là tưởng của tôi trong quá khứ” và tìm kiếm niềm vui trong đó; “Điều này là hành của tôi trong quá khứ” và tìm kiếm niềm vui trong đó; “Điều này là thức của tôi trong quá khứ” và tìm kiếm niềm vui trong đó. Đây mới là cách tìm kiếm quá khứ.
Không truy tìm quá khứ là thế nào? Đó là khi chúng ta không tìm kiếm niềm vui trong những gì đã xảy ra trong quá khứ; không tìm niềm vui trong những gì đã xảy ra trong quá khứ; không tìm niềm vui trong những suy nghĩ, hành động, và tri thức của quá khứ; không tìm niềm vui trong những quá trình của quá khứ; không tìm niềm vui trong những trạng thái tỉnh thức của quá khứ. Đây mới chính là không truy tìm quá khứ.
Ước vọng trong tương lai và không ước vọng trong tương lai
Những ai đã hiểu biết sẽ tìm kiếm niềm vui trong tương lai, tưởng rằng: “Điều này sẽ là sắc của tôi trong tương lai” và tìm kiếm niềm vui trong đó; “Điều này sẽ là thọ của tôi trong tương lai” và tìm kiếm niềm vui trong đó; “Điều này sẽ là tưởng của tôi trong tương lai” và tìm kiếm niềm vui trong đó; “Điều này sẽ là hành của tôi trong tương lai” và tìm kiếm niềm vui trong đó; “Điều này sẽ là thức của tôi trong tương lai” và tìm kiếm niềm vui trong đó. Đây mới là ước vọng trong tương lai.
Không ước vọng trong tương lai là thế nào? Đó là khi chúng ta không tìm kiếm niềm vui trong những gì sẽ xảy ra trong tương lai; không tìm kiếm niềm vui trong những gì sẽ xảy ra trong tương lai; không tìm kiếm niềm vui trong những suy nghĩ, hành động, và tri thức của tương lai; không tìm kiếm niềm vui trong những quá trình của tương lai; không tìm kiếm niềm vui trong những trạng thái tỉnh thức của tương lai. Đây mới chính là không ước vọng trong tương lai.
Bị lôi cuốn trong pháp hiện tại và không bị lôi cuốn trong pháp hiện tại
Ở đây, chúng ta có những người không có kiến thức văn phòng không tiếp cận được với các bậc thánh, không thực hành theo pháp của các bậc thánh, không tu tập theo pháp của các bậc thánh; không có kiến thức nhân sinh không tiếp cận được với các bậc chân nhân, không thực hành theo pháp của các bậc chân nhân, không tu tập theo pháp của các bậc chân nhân; quan niệm về hình dạng tồn tại, hoặc tồn tại là hình dạng, hoặc quan niệm về hình dạng tồn tại trong hình dạng, hoặc tồn tại là hình dạng trong hình dạng; quan niệm về thọ tồn là tự ngã, hoặc tồn tại là có thọ, hoặc quan niệm về thọ tồn trong tự ngã, hoặc tồn tại là trong thọ; quan niệm về tưởng tượng là tự ngã, hoặc tồn tại là có tưởng tượng, hoặc quan niệm về tưởng tượng là trong tự ngã, hoặc tồn tại là trong tưởng tượng; quan niệm về hành động là tự ngã, hoặc quan niệm về tự ngã là có hành động, hoặc quan niệm về hành động là trong tự ngã, hoặc quan niệm về tự ngã là trong hành động; quan niệm về ý thức là tự ngã, hoặc tồn tại là có ý thức, hoặc quan niệm về ý thức là trong tự ngã, hoặc tồn tại là trong ý thức. Đây mới là điểm khác biệt trong pháp hiện tại.
Không bị lôi cuốn trong pháp hiện tại là thế nào? Ở đây, chúng ta có những người đệ tử của Thánh Đa Văn, tiếp cận được với các bậc thánh, tu tập theo pháp của các bậc thánh, tiếp cận được với các bậc nhân đạo, tu tập theo pháp của các bậc nhân đạo. Những người này không quan niệm về hình dạng tồn tại là tự ngã, không tồn tại là có hình dạng, không quan niệm về hình dạng tồn tại trong tự ngã, không tồn tại là trong hình dạng; không quan niệm về thọ tồn là tự ngã, không quan niệm về tự ngã là có thọ, không quan niệm về thọ tồn trong tự ngã, không tồn tại là trong thọ; không quan niệm về tưởng tượng là tự ngã, không quan niệm về tự ngã là có tưởng tượng, không quan niệm về tưởng tượng là trong tự ngã, không tồn tại là trong tưởng tượng; không quan niệm về hành động là tự ngã, không quan niệm về tự ngã là có hành động, không quan niệm về hành động là trong tự ngã, không tồn tại là trong hành động; không quan niệm về ý thức là tự ngã, không quan niệm về tự ngã là có ý thức, không quan niệm về ý thức là trong tự ngã, không tồn tại là trong ý thức. Đây mới là sự khác biệt trong pháp hiện tại.
Kết Luận
Trong cuộc sống, hãy tập trung vào hiện tại. Quá khứ đã qua, tương lai chưa đến. Chỉ có hiện tại mới thực sự tồn tại, và tuệ quán chính đó là ở đây. Hãy sống với tâm trạng nhiệt tâm và không mệt mỏi suốt cả ngày đêm. Ai biết chắc ngày mai sẽ như thế nào? Không ai có thể kiểm soát việc gặp gỡ với thần chết. Vì vậy, hãy sống với tâm trạng nhiệt tâm như vậy, xứng đáng để được gọi là Nhất Dạ Hiền – những người an tịnh, trầm lặng.
(Bình Anson lược trích, 10-03-2022)
