Cuộc sống đã chứng kiến từ xưa đến nay, lòng hiếu thuận luôn được coi là đức tính cao quý nhất của nhân loại. Một người không thể được xem là hoàn thiện dù có nhiều đức tính tốt nhưng khiếm khuyết lòng hiếu thuận. Hiếu thuận là hành động biết ơn và đền ơn đối với những người đã dốc hết công sức nuôi dưỡng và giáo dục chúng ta. Cha mẹ là nguồn gốc sống của chúng ta, nếu không có họ, chúng ta sẽ không có cuộc sống trên đời này. Do đó, biết ơn và báo ân cha mẹ là điều vô cùng thiêng liêng.
Trong kinh Tâm Địa Quán, Đức Phật dạy rằng: “Trong thế gian và sau khi rời bỏ thế gian, có tổng cộng 4 thứ mà chúng ta nên biết đến và biết ơn: ơn cha mẹ, ơn chúng sinh, ơn quốc vương và ơn Tam bảo”. Đức Phật cũng từng dạy: “Tâm hiếu là tâm Phật, hạnh hiếu là hạnh Phật”. Đây là những lời dạy bổ ích để nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của hiếu thuận.
Nếu hiếu thuận là một đức tính cao quý thì hành vi không hiếu thuận lại là một tội lỗi nặng nề. Trong kinh Nhẫn Nhục, Đức Phật dạy: “Tất cả những điều lành cao tột không gì bằng hiếu thuận. Tất cả những điều ác gây hại không gì bằng hành vi không hiếu thuận”. Đức Phật cũng nói rằng: “Người biết ơn sẽ luôn sống trong hạnh phúc dù ở trong cuộc sống này. Người không biết ơn sẽ chịu những hệ quả xấu. Vì vậy, Đức Phật luôn khen ngợi những người biết ơn và đền ơn”.
Theo suy nghĩ của Khổng Tử, nhà tư tưởng sáng chế đạo Nho, có năm mối quan hệ quan trọng trong xã hội được gọi là Ngũ Luân gồm: quan hệ tôn sư trọng đạo (quân thần), quan hệ cha mẹ và con cái (phụ tử), quan hệ chồng vợ (phu phụ), quan hệ anh em (huynh đệ) và quan hệ bạn bè (bằng hữu). Trong số này, quan hệ cha mẹ và con cái được xem là mối quan hệ quan trọng nhất và cần thiết có lòng hiếu thuận đối với cha mẹ.
Khổng Tử đã dạy rằng: “Con cái hiếu thuận không chỉ bảo vệ và nuôi dưỡng cho cha mẹ mà trước hết phải có lòng thành kính và tôn trọng. Chăm sóc và nuôi dưỡng cha mẹ mới thực sự được gọi là hiếu thuận” (Luận Ngữ).
Bên cạnh đó, Mạnh Tử, được tôn xưng là Á thánh của đạo Nho, cũng nêu rõ năm điều mà người làm con phạm phải được coi là hành vi không hiếu thuận: Lười biếng không chịu lao động để nuôi dưỡng cha mẹ, không quan tâm đến việc phụng dưỡng cha mẹ và chỉ ham mê của cải, chỉ lo làm giàu hoặc chỉ quan tâm đến việc có người vợ/chồng mình mà không đặc biệt chăm sóc cha mẹ già yếu. Hành vi tuân theo những ham muốn cá nhân để được sung sướng, vui vẻ, tham gia các hoạt động tồi tệ như đánh bạc, rượu chè, trụy lạc, làm những việc xấu xa, tồi tệ khiến cha mẹ xấu hổ và tủi nhục. Ham dùng sức mạnh, quyền uy để gây hấn, đánh nhau làm cha mẹ lo lắng, bị ảnh hưởng và gặp nguy hiểm.
Pháp luật cũng đánh giá cao lòng hiếu thuận và có trách nhiệm bảo vệ và duy trì đạo đức. Nếu có hành vi không hiếu thuận, pháp luật sẽ áp dụng những biện pháp trừng phạt. Từ xưa, các bộ luật như luật Hình Thư của Lý Thái Tông, bộ luật Hồng Đức của Lê Thánh Tông và bộ luật Gia Long của triều đại Nguyễn đã đề cập đến 10 tội lớn (tội thập ác), trong đó có tội không hiếu thuận với cha mẹ. Hiện nay, trong Luật Hôn nhân và Gia đình của Việt Nam, vi phạm nghĩa vụ đối với cha mẹ cũng bị xem là hành vi không hiếu thuận và sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật với mức phạt từ hành chính đến hình sự, tùy thuộc vào mức độ vi phạm.
Sự không hiếu thuận không chỉ làm mất đi giá trị con người, mà còn khiến chúng ta bị đánh đồng và khinh bỉ bởi mọi người xung quanh, khiến chúng ta thấy xấu hổ và đáng tiếc trước đời sống con cháu. Sau khi qua đời, những người không hiếu thuận sẽ chịu hậu quả của công ơn bị nguyền rủa và thời gian trong địa ngục hoặc tái sinh thành sinh vật đau khổ.
Vì vậy, mong rằng mọi người luôn thực hiện lòng hiếu thuận và biết ơn cha mẹ. Sự hiếu thảo là nền tảng của đạo đức. Hãy trân trọng và bảo vệ nền tảng này, nhớ mãi công ơn cha mẹ đã dành cho chúng ta.
