“Từ ấy” (1937-1946) là tập thơ đầu tay của Tố Hữu, viết trong thời điểm đất nước còn nằm dưới ách nô lệ và phong trào Thơ Mới đang tiến hành một cuộc cách mạng trong thơ ca. Ngay từ khi ra đời, tập thơ này đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của nhiều bạn đọc và nhà nghiên cứu phê bình. Bắt đầu từ bài phê bình của nhà thơ Xuân Diệu, sau đó là hàng loạt các bài phê bình khác của nhiều tác giả thảo luận về mối quan hệ giữa “Từ ấy” và Thơ Mới. Trong cuộc tranh luận này, ba luồng ý kiến nổi bật: phủ nhận hoàn toàn mối quan hệ này, chỉ nhận thấy quan hệ hình thức hạn chế và thừa nhận mối quan hệ nhiều mặt giữa “Từ ấy” và Thơ Mới.
Mục lục
Đề tài
Tập thơ “Từ ấy” của Tố Hữu ghi lại quãng đường 10 năm của nhà thơ, gắn kết với 10 năm cách mạng. Tập thơ ra đời trong bối cảnh phong trào Thơ Mới đang ở thời kỳ đỉnh cao. Tập thơ có tổng cộng 71 bài, chia thành 3 phần: Máu lửa, Xiềng xích và Đấu tranh. Nó được in lần đầu tiên vào năm 1946 với tên “Thơ”, sau đó được in lại lần 2 vào năm 1959 và đổi tên thành “Từ ấy”. Ngay khi “Từ ấy” ra đời, nó đã nhận được sự quan tâm nồng nhiệt từ công chúng và các nhà phê bình nghệ thuật thời đó. Trong vòng chưa đầy một năm, đã có hơn 20 bài viết về “Từ ấy” được đăng trên các báo và đẩy mạnh cuộc tranh luận xung quanh tập thơ này.
Nội dung
2.1. Bài viết khơi mào đầu tiên cho cuộc tranh luận
Ngay sau khi “Từ ấy” của Tố Hữu được đổi tên, nhà thơ Xuân Diệu đã quan tâm và viết bài tiểu luận phê bình tập thơ này trên báo Văn nghệ. Ông nhận xét rằng “Từ ấy thoát thai từ phong trào Thơ Mới” và đưa ra nhận định về mối quan hệ này. Ý kiến này của Xuân Diệu đã gây tranh cãi trong giới phê bình và tạo ra cuộc tranh luận sôi nổi về quan hệ giữa “Từ ấy” và Thơ Mới. Xuân Diệu cho rằng trong tập thơ “Từ ấy”, Tố Hữu đã mang vào những yếu tố của phong trào Thơ Mới, như phong cách lãng mạn và sự tự biểu hiện. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng có những hạn chế trong mối quan hệ này.
2.2. Luồng ý kiến phủ nhận hoàn toàn mối quan hệ này
Có những nhà nghiên cứu cho rằng không có mối quan hệ gì giữa “Từ ấy” của Tố Hữu và Thơ Mới. Họ cho rằng ý kiến của Xuân Diệu đã làm giảm giá trị của tập thơ. Từ ấy không thể thoát khỏi thể loại thơ lãng mạn. Họ dựa trên sự đối lập về tư tưởng, thế giới quan và lập trường giai cấp của hai khuynh hướng thơ này.
2.3. Luồng ý kiến cho rằng “Từ ấy” có quan hệ hình thức hạn chế với Thơ Mới
Có những tác giả cho rằng “Từ ấy” của Tố Hữu có một số quan hệ hình thức với Thơ Mới, nhưng chỉ trên một vài khía cạnh rất hạn chế. Họ nhận thấy rằng Tố Hữu đã tiếp thu những thủ đoạn nghệ thuật và ngôn ngữ của Thơ Mới, nhưng vẫn giữ được cái hay và loại bỏ những phần dở. Tóm lại, tập thơ “Từ ấy” được coi là một bông hoa tươi thắm trong vườn thơ cách mạng.
2.4. Luồng ý kiến cho rằng “Từ ấy” và Thơ Mới có mối quan hệ nhiều mặt
Có những ý kiến cho rằng “Từ ấy” và Thơ Mới có mối quan hệ nhiều mặt. Mặc dù không hoàn toàn đồng tình với ý kiến của Xuân Diệu, nhưng các nhà nghiên cứu cũng thừa nhận rằng có những ảnh hưởng của Thơ Mới đối với tập thơ “Từ ấy” của Tố Hữu. Họ nhận thấy những yếu tố chung và sự đa dạng giữa hai khuynh hướng thơ này.
Kết luận
Cuộc tranh luận sôi nổi về tập thơ “Từ ấy” của Tố Hữu năm 1959 đã làm rõ giá trị của tác phẩm này và đồng thời thúc đẩy hoạt động phê bình văn học phát triển. So với giai đoạn phê bình trước năm 1945 ở Việt Nam, cuộc tranh luận này đã đánh dấu sự khởi đầu của phê bình xã hội, dựa trên quan điểm Mác xít và mang tính giai cấp rõ rệt. Từ đây, các tác phẩm văn học sẽ được đánh giá theo tiêu chí nội dung tư tưởng xã hội. Cuộc tranh luận này đã là một bước quan trọng trong sự phát triển của nền phê bình văn học Việt Nam.
