Trẻ con không được ăn thịt chó, một câu chuyện ngắn đặc sắc của nhà văn Nam Cao, đã được sáng tác vào năm 1942. Qua tác phẩm này, nhà văn miêu tả cuộc sống cùng sự khốn khó mà người nông dân phải chịu đựng trước cơn ác mộng của cái đói.
Mục lục
Giới thiệu về nhà văn Nam Cao và tác phẩm Trẻ con không được ăn thịt chó
Nam Cao, tên thật là Trần Hữu Tri, sinh ra tại Nam Định trong một gia đình nghèo khó và đông con. Tên của ông đã được lấy từ tổng và huyện nơi ông sinh ra để trở thành bút danh hiện tại.
Ông là người duy nhất trong gia đình được cha mẹ chăm sóc và cho đi học đầy đủ. Với ước mơ và hoài bão lớn lao, ông đã lên Sài Gòn. Tuy nhiên, vì sức khỏe yếu, Nam Cao phải trở về quê hương và trở thành một thầy thuốc.
Trước khi Cách mạng tháng Tám diễn ra, ông đã dạy học tại Hà Nội và tham gia Hội Văn hóa cứu quốc cùng với các tên tuổi như Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Huy Tưởng. Ông đã đóng góp một phần quan trọng trong cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc.
Nam Cao hy sinh trên chiến trường khi ngòi bút của ông vẫn còn đang sáng tạo. Tuy vậy, với hơn 15 năm cầm bút, ông đã để lại cho văn học Việt Nam một kho tàng tác phẩm có giá trị.
Mặc dù ban đầu ông viết những tác phẩm thoát ly hiện thực và xa rời thực tế, nhưng ông nhanh chóng nhận ra sự vô vị và viển vông mà thể loại văn này mang lại. Vì vậy, ông đã chuyển sang viết văn học hiện thực phê phán, với lời tuyên ngôn:
“Nghệ thuật không cần là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than, vang dội lên mạnh mẽ trong lòng Điền. Điền chẳng cần đi đâu cả. Điền chẳng cần trốn tránh, Điền cứ đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy tất cả những vang động của đời.”
- Giăng sáng
Trẻ con không được ăn thịt chó là một tác phẩm xuất sắc của Nam Cao. Nó đã khắc họa một cách chân thực khung cảnh làng quê nghèo và tình cảnh bi kịch trước cái đói của nhân dân Việt Nam trước năm 1945.
Cốt truyện xoay quanh một gia đình đông con, với người bố nghiện rượu đi ăn chơi khắp nơi. Hắn thậm chí còn mổ con chó trong nhà để mời bạn bè đến ăn nhậu. Trong khi đó, người vợ và con cái chỉ biết đứng nhìn, cùng những giọt nước mắt.
Trẻ con không được ăn thịt chó tái hiện thực của những năm đói khát
Tác phẩm bắt đầu với hình ảnh một nhân vật không tên đang thưởng thức điếu thuốc lào. Hắn nhìn thấy con chó thui vàng ươm trên trống hàng nhà bà Tam, và hình ảnh đó ăn thịt chó cùng chai rượu chiếm lấy tất cả suy nghĩ của hắn.
Hắn không có đủ tiền để có một bữa ăn đàng hoàng, vì vậy hắn tức giận và chửi trời, chửi đất, rồi quyết định đứng lên và đi tìm đồ ăn. Hắn đến cuối con đường hai ngã nhưng không biết nên đi hướng nào. Một hướng có chịu mẹ Vụ đã bị hắn lừa, chắc mụ sẽ không cho ăn. Còn quán ở đường bên kia, hắn đã ăn nợ ba lần rồi.
Hắn trở về nhà với cái miệng vẫn còn thèm thuồng. Nhưng bỗng dưng, hắn thấy con chó nhà mình đang nằm ngủ ở bờ rào. Hắn bắt đầu tìm mọi lí do nghe có vẻ hợp lý để giết nó.
“Chao ôi! Giá hắn không bận nghĩ đến rượu và thịt chó! Giá hắn không khổ sở vì một cái dạ dày ưa đòi hỏi thì hắn đã sung sướng lắm. Nhưng hắn lại thèm rượu và thịt chó mà không được uống rượu, ăn thịt chó. Bởi vậy hắn cho là đời thật đáng buồn. Kiếp người nản lắm. Trời thì cay nghiệt như một bà già thiếu ăn ngay từ lúc còn thơ.”
- Trẻ con không được ăn thịt chó
Gã đem con chó ra mổ trong sự háo hức của đứa con, tưởng rằng chúng sẽ có một bữa ăn ngon. Trong khi đó, người vợ khi đi chợ về thấy cảnh tượng ấy bàng hoàng.
Bài viết liên quan:
Cái nghèo và cái đói từ lâu đã trở thành nỗi ám ảnh của dân tộc ta. Vì vậy, nó đã đi vào trong trang văn của Nam Cao một cách tự nhiên. Chỉ qua những chi tiết nhỏ nhặt như sự khan hiếm đồ ăn trong nhà của gã, chỉ có hai cái chậu là cả gia tài.
Người vợ đau khổ nhìn người chồng giết con chó chỉ để thỏa cái thói tham ăn của mình. Thị than thân phận mình sao khốn nạn mới lấy phải người như thế. Chẳng những không biết lo toan cho gia đình, mà còn mang nợ về cho chồng.
“Khốn nạn! Khốn nạn thay thị! Cái số không ra gì lại vớ phải một thằng chồng không biết lo, không biết nghĩ, chỉ thích ăn, thích uống. Con chó to bằng ấy, lúc này bán đâu không nổi ba đồng bạc? Cả nhà ăn gạo hàng nửa tháng. Ấy thế mà cái miệng nó vừa máy lên một cái, nó đã phải đè ra mà giết ngay. Ăn hoang, phá hại.”
- Trẻ con không được ăn thịt chó
Thị, trong cảnh túng thiếu, phải đi mua đủ gạo, nước mắm và rượu để phục vụ bữa ăn xa xỉ của chồng. Thị đau đớn và rơi nước mắt khi nghĩ đến những đứa con phải chịu đói khát.
Nam Cao là một cây bút hiện thực, ông thường viết về cái đói. Cốt truyện và các vấn đề trong tác phẩm của ông xoay quanh miếng ăn, nhưng lại có thể khái quát cả một thời kỳ khốn khó của dân tộc.
Nhân phẩm con người trước bi kịch của cái đói
Trong dòng văn học hiện thực, ngoài Nam Cao, còn có một số nhà văn khác viết về cái đói, như Ngô Tất Tố. Ngô Tất Tố viết về bi kịch của miếng ăn để thể hiện tiếng kêu cứu đói của người dân. Trong khi đó, Nam Cao viết về chủ đề đó để đòi lại nhân cách con người.
Mặc dù người vợ luôn phải đối mặt với những bi kịch liên tiếp do thiếu miếng ăn, thị vẫn quan tâm đến các con. Cô dành một ít tiền nhỏ để mua quà cho những đứa con khi đi chợ về. Chỉ cần nghĩ đến cảnh chúng vui mừng khi thấy mẹ mang về mấy cây mía, thị lại cảm thấy vui lòng và cười suốt dọc đường.
Trong hoàn cảnh túng thiếu, đứa con là niềm vui và động lực sống của thị. Mỗi khi nhìn thấy chúng buồn bã vì mẹ về tay không, thị lại khóc. Trong cảnh cuối cùng của tác phẩm, khi những đứa con khóc lóc nhìn mâm cơm trống tuếch, khuôn mặt người vợ nhăn nhó lại không phải là do đói mà là do thi xót cho con và thấy tủi thân phận.
Miếng ăn là một thử thách ghê gớm với nhân phẩm con người và người cha trong tác phẩm này là một nhân vật điển hình không thể vượt qua được chướng ngại vật đó. Hắn lừa hàng xóm để bán mấy cây chuối, ăn chịu thịt chó nhà bà Tam đến ba lần và còn mổ nốt con chó trong nhà để thỏa cái miệng thèm ăn.
Hắn ngồi nhậu cùng bạn bè mà không hề để ý đến người vợ gầy và những đứa con nhỏ đói đến cỡ nào.
“Người mẹ rất gầy và bốn đứa con gầy ốm, quây quần với nhau trong xó bếp. Trong gia đình này, năm mẹ con thường giống như một bọn dân hèn yếu cùng chung phận con sâu, cái kiến dưới cái ách một ông bạo chúa.”
- Trẻ con không được ăn thịt chó
Nam Cao so sánh tình cảnh của gia đình này như các thân phận con sâu, cái kiến dưới cái ách của một ông chủ tàn nhẫn. Điều này nhằm lột tả hết sự khốn khổ của phụ nữ trong xã hội với bản chất trọng nam khinh nữ. Tác phẩm khép lại với những giọt nước mắt thất vọng và đói khát của những đứa con, cùng với sự đắng cay, chua chát của người vợ.
Ngòi bút của Nam Cao thực sự rất tài tình. Qua tác phẩm Trẻ con không được ăn thịt chó, ông đã khái quát được không chỉ bi kịch của xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám mà còn diễn tả số phận khốn khổ của con người, đặc biệt là của phụ nữ.
Ngọc Linh
