Với ong mật, chia đàn và giao phối là những tập tính quan trọng để duy trì và phát triển nòi giống. Quá trình chia đàn thường đi đôi với quá trình giao phối của chúa tơ, nhằm tiếp tục sinh sản và đảm bảo sự hiện diện của ong thợ trong đàn. Nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Thái Nguyên và Hội nuôi ong Việt Nam đã tìm hiểu và tập trung vào một số yếu tố ảnh hưởng đến việc chia đàn và giao phối của ong Apis cerena.
Nghiên cứu tại Thái Nguyên
Nghiên cứu về tập tính chia đàn và giao phối của ong chúa Apis cerena đã được tiến hành trong những năm 2011-2012, trên 150 đàn ong nội đang được nuôi và khai thác tại huyện Đồng Hỷ và thành phố Thái Nguyên.
Các nhà nghiên cứu đã theo dõi trực tiếp 20 ong chúa ngay sau khi nở để khảo sát thời điểm tập bay định hướng, bay giao phối trong ngày và số lần giao phối của ong chúa. Họ sử dụng các thiết bị và vật tư chuyên dụng như hộp nhựa trong suốt gắn cửa tổ, kính lúp để tiến hành theo dõi.
Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu cho thấy, tập tính chia đàn của ong Apis cerena chịu ảnh hưởng bởi mùa vụ. Tỷ lệ chia đàn đạt 90,67% ở vụ xuân – hè và 32,31% ở vụ thu – đông. Tập tính này tỉ lệ thuận với thế đàn, tức là tỷ lệ chia đàn tăng dần từ 80% đến 100% khi thế đàn có 3, 4 và 6 cầu (số lượng ong chúa trong đàn).
Vào mùa chia đàn, số lượng mũ chúa của ong Apis cerena biến động từ 6,76 đến 15,76 mũ/đàn, bình quân khoảng 9 – 11 mũ. Số lượng mũ chúa phụ thuộc vào mùa vụ và thế đàn, vụ. Đặc biệt, số lượng mũ chúa cao hơn trong vụ xuân – hè so với vụ đông – xuân, và càng lớn thì số mũ chúa càng nhiều.
Ong chúa Apis cerena thường bay định hướng từ 12 đến 15 giờ và bay giao phối từ 13 đến 15 giờ hàng ngày. Thông thường, ong chúa giao phối 2 lần (53,33%), 1 lần (33,33%), chỉ có 13,33% số ong chúa giao phối 3 lần.
Tìm hiểu để nuôi ong hiệu quả
Kết quả nghiên cứu này là cơ sở quan trọng để người nuôi ong tạo ra hiệu quả cao trong việc chia đàn và giao phối. Hiểu rõ tập tính của ong chúa Apis cerena sẽ giúp người nuôi tối ưu hóa quy trình nuôi ong và đảm bảo sự phát triển bền vững của nòi giống.
Nguyễn Thị Bạch Trà – Nguồn: Trung tâm TT KH&CN Cần Thơ
