Nước mắm là một loại gia vị quen thuộc và đặc trưng trong ẩm thực Việt. Nhưng bạn có biết nước mắm có nguồn gốc từ đâu không? Trên thực tế, nước mắm đã có mặt từ rất lâu đời và xuất phát từ châu Á.
Nước mắm và lịch sử đầy bí ẩn
Lịch sử nước mắm trên thế giới có thể được tìm thấy từ thời kỳ La Mã, khoảng năm 27 trước Công Nguyên. Các nhà khoa học đã phát hiện những di tích của một loại gia vị tương tự như nước mắm ngày nay trên các tàu bị đắm. Gia vị này được gọi là Garum và được cất giữ trong các bình gốm cổ có giá trị cao.
Nước mắm Garum được sản xuất từ nhiều phương pháp và nguyên liệu khác nhau. Thông thường, các loại cá như cá ngừ, cá cơm và cá thu sau khi được sơ chế sẽ được ướp muối và thảo dược để mang lại mùi thơm đặc trưng. Sau đó, cá được muối trong các bình gốm và phơi dưới ánh nắng mặt trời cho đến khi chuyển thành mắm rục. Quá trình này tạo ra nước mắm nguyên chất sau khi được ép lấy.
Trong quá khứ, giá trị của nước mắm Garum rất cao, đặc biệt là các loại cao cấp có thể lên đến 500 đô la/chai. Chúng được sản xuất từ cá thu và cá ngừ và thường dành riêng cho giới quý tộc. Trong khi đó, loại Garum thấp hơn được làm từ nội tạng cá và vây cá và dành cho tầng lớp thu nhập thấp.
Nước mắm Việt Nam và nguồn gốc lâu đời
Nước mắm đã lan tỏa đến Champa thông qua con đường tơ lụa từ đế chế La Mã sau khi Garum mai một tại Italia. Champa chính là nơi mà nước mắm Việt Nam bắt đầu phát triển, không phải từ việc Pháp du nhập như nhiều người đang nghĩ.
Garum đã đi qua một hành trình dọc theo con đường tơ lụa, từ Roma qua Nam Ấn Độ rồi cập bến tại vương quốc Champa. Champa đã sáp nhập vào Đại Việt năm 1963 và từ đó, nước mắm trở thành một gia vị phổ biến trong đời sống người dân. Những người Champa tại Phan Thiết đã truyền bá nước mắm đến Việt Nam. Từ đó, nước mắm lan rộng và phát triển trên khắp cả nước.
Lịch sử làm nước mắm Việt Nam rất lâu đời, được ghi chép rõ ràng trong cuốn Đại Việt Sử Ký Toàn Thư. Nước mắm đã xuất hiện từ những năm 997, khi vua Tống Chân Tông ra lệnh bãi bỏ việc cống nạp nước mắm từ Trung Quốc. Điều này chứng tỏ người Việt đã biết làm và sử dụng nước mắm từ rất sớm.
Từ đó, nước mắm đã trở thành một phần không thể thiếu trong ẩm thực Việt Nam. Mỗi vùng miền có phương pháp sản xuất và hương vị riêng, tạo nên sự đa dạng và đặc trưng của nước mắm Việt.
Với một lịch sử lâu đời và vị trí đặc biệt trong ẩm thực Việt Nam, nước mắm không chỉ là một loại gia vị, mà còn là “quốc hồn – quốc túy” đại diện cho lòng tự hào của người Việt về ẩm thực truyền thống.
