Nguyễn Du, một nhà thơ thông thái và hiểu biết về nhiều thể loại thơ Trung Quốc. Các tác phẩm của ông đã tạo nên một cuộc sống cảm xúc, truyền đạt những câu chuyện tự sự và trung thực. Điều đặc biệt ở Nguyễn Du là ông thành công không chỉ trong việc viết thơ chữ Hán mà còn viết thơ chữ Nôm, với đỉnh cao là tác phẩm Truyện Kiều. Trong các tác phẩm của ông, luôn phát ra âm thanh và màu sắc của sự sống, thể hiện sự sắc nét của thế giới đa dạng xung quanh. Để hiểu rõ hơn về những tác phẩm của Đại thi hào Nguyễn Du, hãy cùng tôi tìm hiểu qua bài viết này nhé!
Mục lục
1. Văn bản
Các tác phẩm của Nguyễn Du đã được phổ biến từ khi ông còn sống. Truyện Kiều đã trở thành một tác phẩm nổi tiếng và được in tại phố Hàng Gai – Hà Nội bởi nhà xuất bản Phạm Quý Thích. Sau khi Nguyễn Du qua đời vài năm, vua Tự Đức đã yêu cầu quan tỉnh Nghệ An thu thập tất cả di cảo của ông để đưa về kinh. Việc sưu tầm, nghiên cứu và phổ biến các tác phẩm của Nguyễn Du vẫn tiếp tục diễn ra. Mặc dù việc xác định thời điểm ra đời của các tác phẩm vẫn chưa được giải quyết, nhưng công việc này đòi hỏi rất nhiều công sức và thời gian do nhiều yếu tố khác nhau.
2. Tác phẩm bằng chữ Hán
Theo các nghiên cứu, Nguyễn Du đã để lại ba tập thơ bằng chữ Hán: Thanh Hiên tiền hậu tập, Nam trung tạp ngâm và Bắc hành tạp lục. Vào đầu thế kỷ XX, Lê Thước và Phan Sĩ Bàng đã biên soạn cuốn Truyện cụ Nguyễn Du, thu thập những bài thơ của ông nhưng không được công bố, chỉ trích dẫn một số bài thơ lẻ. Đến năm 1940 – 1941, Đào Duy Anh đã biên soạn lại những tập thơ này một lần nữa. Đến năm 1959, Bùi Kỷ, Phan Võ và Nguyễn Khắc Hanh đã sưu tầm, dịch, chú thích và giới thiệu tập thơ chữ Hán Nguyễn Du (Nhà xuất bản Văn hóa, 1959) chỉ có 102 bài. Năm 1965, Lê Thước và Trương Chính đã sưu tầm, chú thích và dịch và được nhà xuất bản Văn học xuất bản tập thơ chữ Hán Nguyễn Du với 249 bài.
Thanh Hiên thi tập
Đây là tập thơ của Thanh Hiên với 78 bài, được viết chủ yếu trong giai đoạn trước khi Nguyễn Du trở thành quan. Tập thơ này được sáng tác trong ba giai đoạn khác nhau:
- Năm 1786: Khoảng thời gian “Mười năm gió bụi” Tây Sơn đưa quân ra Bắc Hà, cho đến khi Nguyễn Du trở về quê ở Hồng Lĩnh (1795 đầu năm 1796).
- Từ 1796 – 1802: Giai đoạn “Dưới chân núi Hồng”.
- Năm 1802 – 1804: Giai đoạn “Ra làm quan ở Bắc Hà”, Nguyễn Du còn được cử đi nghênh tiếp sứ thần nhà Thanh sang phong sắc cho Gia Long.
Nam trung tạp ngâm
Nam trung tạp ngâm được sáng tác trong giai đoạn 1805 – 1812, gồm 40 bài thơ. Nguyễn Du viết tác phẩm này khi làm quan ở Huế, Quảng Bình và các địa phương ở phía nam Hà Tĩnh. Từ khi được thăng hàm, trở thành học sĩ đông cửa vào làm quan ở Kinh (gần 4 năm) cho đến thời gian làm Cai bạ dinh Quảng Bình. Bài đầu tiên của tập thơ, “Phượng hoàng lộ thượng tỏa hành”, là bài thơ Nguyễn Du sáng tác trên đường vào Kinh nhận chức. Từ tỉnh lỵ Hà Tĩnh đi vào có núi Phượng Hoàng và quán Phượng Hoàng, bài “Nễ giang khẩu hương vọng” ở gần cuối tập.
Bắc hành tạp lục
Bắc hành tạp lục gồm 131 bài thơ, được sáng tác trong chuyến đi sứ sang Trung Quốc. Bài “Thăng Long” (tháng 2/1813) và bài cuối tập “Chu Phát” làm khi trở lại Võ Xương (cuối năm 1813). Ba tập thơ này có thể xem là ba tập nhật ký ghi lại các giai đoạn trải qua từ năm Nguyễn Du 21 tuổi (1786) cho đến khi ông qua đời 5 năm sau đó. Mỗi bài thơ đều là những lời tâm sự của thi nhân. Ngay cả những bài tức cảnh, vịnh sử khi đi sứ Trung Quốc cũng không chỉ đơn thuần là những bài tức cảnh, vịnh sử mà còn chứa đựng tâm sự chân thành nhất của nhà thơ.
3. Tác phẩm bằng chữ Nôm
Đa số các tác phẩm thơ chữ Nôm của Nguyễn Du được viết bằng hai thể thơ dân tộc là lục bát và song thất lục bát, mang đến nét mới và hiện đại cho văn học Việt Nam.
Các tác phẩm thơ chữ Nôm của Nguyễn Du bao gồm:
-
Đoạn Trường Tân Thanh (Truyện Kiều): Gồm 3254 câu thơ theo thể lục bát, dựa vào tác phẩm Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, Trung Quốc. Đoạn Trường Tân Thanh là một tác phẩm văn chương tuyệt vời, kể về cuộc đời đau khổ của Thúy Kiều sau khi bán mình để chuộc cha. Tác phẩm Truyện Kiều đã được đưa vào giảng dạy trong sách giáo khoa ở trung học.
-
Văn chiêu hồn (Văn tế thập loại chúng sinh): Gồm 184 câu theo thể song thất lục bát, thể hiện tấm lòng từ bi của Nguyễn Du đối với khổ đau của muôn loài sinh linh. Đây cũng là một tác phẩm có giá trị được nhiều học giả nghiên cứu và sử dụng, nhưng thời điểm sáng tác vẫn chưa rõ.
-
Thác lời trai phường nón: Gồm 48 câu, viết theo thể lục bát. Tác phẩm này thể hiện lời tỏ tình của một chàng trai phường nón với cô gái phường vải.
-
Văn tế sống Trường Lưu nhị nữ: Gồm 98 câu, được viết theo lối văn tế, thể hiện nỗi uất hận vì mối tình với hai cô gái phường vải khác.
Thơ chữ Nôm của Nguyễn Du chứa đựng nhiều phong cách văn học, từ cổ điển đến lãng mạn và hiện thực. Tác phẩm của ông luôn thể hiện tư tưởng, tình cảm và nhân cách của tác giả. Đặc biệt, ông còn truyền tải tư tưởng nhân đạo, giá trị nhân văn, đồng thời chỉ trích những thế lực đen tối đàn áp con người.
Đó là những tác phẩm đặc sắc của Đại thi hào Nguyễn Du. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích và thú vị. Hãy tiếp tục quan tâm đến các bài viết tiếp theo của chúng tôi nhé!
Xem thêm: