Tại Trung Quốc, “máy tính” được hiểu là “bộ não điện tử”. Tại Iceland, “chiếc la bàn” nghĩa đen là “chiếc máy chỉ phương hướng”, “chiếc kính hiển vi” nghĩa là “chiếc máy theo dõi nhỏ”. Ngữ pháp tương tự áp dụng trong Toki Pona, một ngôn ngữ sử dụng ít từ nhất trên thế giới.
Trong khi từ điển tiếng Anh đầy đủ hàng trăm nghìn từ để miêu tả mọi sự vật, sự việc, hành động,… Toki Pona chỉ sử dụng 123 từ với 14 cách phát âm khác nhau. Đây là ngôn ngữ ít từ vựng hơn cả Koko, bộ ngôn ngữ bằng tay của gorilla với hơn 1.000 cử chỉ.
Toki Pona giản đơn hóa từ vựng bằng cách kết hợp các từ với nhau để tạo ra những từ mới hoàn toàn. Nhờ vào sự tối giản này, chỉ mất khoảng 30 tiếng để thành thạo ngôn ngữ này, trái ngược với hàng trăm nghìn giờ mà các ngôn ngữ khác đòi hỏi.
Tuy nhiên, việc kết hợp từ lại với nhau để tạo nên một từ mới cũng đồng nghĩa với khả năng hiểu lầm. Ví dụ, “một chiếc xe hơi” có thể hiểu là “một không gian được sử dụng cho việc di chuyển” trong khi “một chiếc xe đâm” có nghĩa là “một vật thể đâm vào cơ thể bạn”. Chính sự kết hợp này đòi hỏi người nghe phải chú ý và hiểu rõ hoàn cảnh cũng như người nói.
Với màu sắc, Toki Pona chỉ sử dụng 5 màu cơ bản: đỏ, xanh da trời, vàng, đen và trắng. Người nói sẽ kết hợp các màu này để nói về màu cụ thể, ví dụ Loje Walo là màu hồng hoặc Laso Jelo là màu xanh lá cây.
Các con số cũng được đơn giản hóa trong Toki Pona, chỉ sử dụng Wan (1), Tu (2) và Mute (một vài). Ví dụ, từ Luka (cánh tay, bàn tay) có thể hiểu là 5 và Muta có nghĩa là 10. Tất nhiên, những con số phức tạp như 7.422,7 sẽ khiến người nghe có chút khó khăn, nhưng mục đích chính của Toki Pona là đơn giản hóa giao tiếp giữa con người, không phải là học thuật.
Toki Pona được tạo ra bởi nhà ngôn ngữ học Sonja Lang với mục đích đơn giản hóa giao tiếp. Nó được công khai trên mạng từ năm 2001 và ngày càng được hoàn thiện cho đến năm 2014. Cộng đồng người sử dụng Toki Pona đã hình thành từ những năm đầu thập kỷ 2000.
Ngày nay, Toki Pona đã lan rộng ở nhiều quốc gia trên thế giới như Nhật Bản, Bỉ, New Zealand và Argentina.
Với ảnh hưởng từ Đạo giáo, Toki Pona được tạo ra để loại bỏ sự phức tạp trong giao tiếp, tập trung vào thực tại hiện tại và khuyến khích suy nghĩ tích cực trong xã hội.
Toki Pona có nguồn gốc từ nhiều ngôn ngữ như tiếng Anh, Phần Lan, Hà Lan, Pháp, Tây Ban Nha và thậm chí tiếng Trung. Ngữ pháp của Toki Pona đơn giản, và chữ viết sử dụng cả bảng chữ cái Latin và biểu đồ hình tượng.
Năm 2018, Toki Pona đã đệ trình đơn khuyến nghị theo tiêu chuẩn ISO 639-3 để trở thành ngôn ngữ chính thức trên thế giới, nhưng không thành công do cộng đồng người sử dụng chưa phủ đầy mọi độ tuổi từ trẻ em đến người cao tuổi. Do đó, ngôn ngữ này vẫn được sử dụng chủ yếu trong những công việc nghiên cứu và các nhóm sử dụng.
Hiện nay, cộng đồng Toki Pona trên Facebook đã có hơn 4.000 thành viên và vẫn tiếp tục phát triển.
