Cuộc đời Thúy Kiều, một cô gái tài sắc nhưng bạc mệnh, đầy sóng gió và nhiều bi kịch đau đớn. Một trong những bi kịch lớn nhất mà Kiều phải đối mặt là bi kịch tình yêu. Đoạn trích Trao duyên đã tả rõ nét nỗi đắng cay đó của nàng thông qua 18 câu thơ đầu.
I. Dàn ý Phân tích 18 câu thơ đầu đoạn trích Trao duyên (Chuẩn)
1. Mở bài
- Giới thiệu về Nguyễn Du và Truyện Kiều.
- Giới thiệu về đoạn trích Trao duyên và 18 câu đầu đoạn trích.
2. Thân bài
- Hai câu đầu: thể hiện sự trông mong, tin tưởng của Thúy Kiều dành cho Thúy Vân.
- Sáu câu tiếp: khắc họa tình cảnh éo le, sự thiệt thòi của Kiều và mong muốn của nàng.
- 10 câu tiếp: lý lẽ của Kiều và sự tha thiết của nàng với Thúy Vân.
3. Kết bài
- Nêu giá trị đoạn trích và khẳng định tài năng của Nguyễn Du.
II. Bài văn mẫu Phân tích 18 câu thơ đầu đoạn trích Trao duyên (Chuẩn)
Nguyễn Du, hay còn gọi là Tố Như, là một nhà thơ, nhà văn lớn của Việt Nam. Ông được biết đến là “đại thi hào dân tộc” nhờ những đóng góp to lớn cho văn học Việt Nam cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, trong đó có tác phẩm nổi tiếng Truyện Kiều. Tác phẩm này kể về cuộc đời đầy sóng gió của Thúy Kiều, một cô gái tài sắc nhưng số phận đen đủi. Đoạn trích Trao duyên đã tái hiện rõ nét tình yêu đau đớn của nàng thông qua 18 câu thơ đầu.
Mối tình của Kim và Kiều chớm nở nhưng đã bị gia đình nàng đe dọa. Là chị lớn, Kiều không thể làm ngơ trước khó khăn. Vì gia đình, nàng quyết định bán mình để cứu cha và em. Để báo đáp lòng hiếu thảo của bậc cha mẹ, Kiều buộc lòng buông bỏ tình yêu với Kim Trọng. Để đạt được lòng hiếu-tình đích thực, Kiều hết lòng nhờ cậy Thúy Vân, người mà nàng hy vọng sẽ nối tiếp mối duyên dang dở với Kim.
Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa
Hai câu thơ đầu là lời nhờ cậy tha thiết của Kiều đối với Vân. Kiều đã suy nghĩ rất kỹ trước khi đặt niềm tin vào em. Hai tiếng “cậy em” đặt ở đầu câu mang ý nghĩa chân thành và thể hiện sự mong muốn mạnh mẽ của Kiều. Câu “em có chịu lời” vừa mang sắc thái nghi vấn vừa mang sắc thái cầu khiến, đặt Vân vào tình thế khó có thể từ chối. Sử dụng “thưa”, “lạy” để nhờ cậy Thúy Vân có lẽ có vẻ vô lý, nhưng trong tình huống hiện tại của Kiều, điều này lại hoàn toàn hợp lý. Kiều đang ở thế người nhờ vả, Vân là người có thể giúp nàng. Chỉ với hai câu thơ, ta đã thấy sự tinh tế trong lựa chọn từ ngữ của Nguyễn Du để diễn tả tâm trạng của nhân vật.
Sau lời nhờ cậy, Kiều tiết lộ tâm tư trong lòng mình với Vân qua những câu thơ đau đớn:
Giữa đường đứt gánh tương tư
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em
Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề
Sự đâu sóng gió bất kì
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai
Tác giả đã sử dụng thành ngữ dân gian kết hợp với điển cố để miêu tả mối tình giữa Kim và Kiều “giữa đường đứt gánh tương tư”. Kiều, một người con gái yêu hết mình, sẵn lòng vượt qua những rào cản của xã hội để đến với Kim Trọng, đã phải đối mặt với sự tan vỡ của mối tình. Đoạn trích tả rõ nỗi đau trong lòng Kiều, nàng mong muốn Vân hiểu và nối tiếp mối duyên “thừa”. Kiều thấu hiểu những thiệt thòi mà Vân phải gánh khi giúp nàng nối duyên với Kim Trọng, và từng lời nói, hành động của Kiều đều thể hiện sự tha thiết, chân thành và cả những áy náy khó giấu.
Sau những câu thơ đau xót, những ký ức về Kim Trọng tràn về trong tâm trí Kiều:
Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề
Sự đâu sóng gió bất kì
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai
Những ký ức từ lần đầu gặp gỡ cho đến những ngày tình yêu đẹp dưới ánh trăng “ngày quạt ước”, “đêm chén thề” ùa về trong tâm trí Kiều. Nàng nhớ về Kim Trọng, nhớ về những khoảnh khắc tình yêu đẹp nhưng ngắn ngủi mà hai người đã có. Nàng hiểu rõ sự đau khổ và biến động của tình yêu khiến mối duyên bị đứt gánh. Trong đoạn trích này, Kiều không chỉ chia sẻ nỗi niềm và hoàn cảnh của bản thân, mà còn là lời độc thoại với chính mình.
Để thuyết phục Vân hơn, Kiều nhắn nhủ:
Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non
Chị dù thịt nát xương tan
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây
Cả Kiều và Vân còn trẻ, nhưng với Kiều, khi đã chấp nhận bán mình, tuổi trẻ cũng đã trôi qua. Nàng biết rằng phía trước là một tương lai mờ mịt, luôn có sóng gió chờ đợi. Tuy vậy, Kiều cũng hiểu rằng Vân vẫn còn thời gian, cơ hội để tìm hiểu và yêu Kim Trọng. Hơn nữa, Kiều và Vân là chị em ruột rà máu mủ, Vân không thể thấy chị đau khổ trong khi mình lại vui vẻ, trọn vẹn tuổi xuân. Do đó, Kiều hi vọng Vân sẽ chấp nhận nhờ cậy nối duyên với Kim Trọng. Dù Kiều có phải rời xa trần gian, chị vẫn mãn nguyện và cảm thấy yên lòng, chỉ cần “ngậm cười”, “thơm lây” trong hạnh phúc của chín suối. Lời lẽ của nàng vừa thấu hiểu lý trí, vừa chứa đựng niềm hy vọng và nỗi xót xa. Dường như lòng Kiều đang rỉ máu, nỗi đau của một tình yêu tan vỡ không thể nguôi ngoai, dẫu cho duyên đã trao nhưng tình không thể cạn.
Chiếc vành với bức tờ mây
Duyên này thì giữ vật này của chung
Dù em nên vợ nên chồng
Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên
Kiều trao kỉ vật cho Vân mà lòng nàng đau xót và nuối tiếc. Chiếc vành, bức tờ mây là minh chứng riêng cho tình yêu giữa Kim và Kiều, cùng với chúng, hai người đã thề nguyền sống chết bên nhau. Nhưng giờ đây, Kiều đành trao tất cả cho Vân, làm “của chung” của ba người. Kiều cầu mong Vân có thể hạnh phúc bên Kim Trọng, dù lòng nàng đầy xót xa với số phận bạc bẽo.
Qua 18 câu thơ đầu, Nguyễn Du đã với tài năng của mình miêu tả sâu sắc nỗi đau của Kiều khi quyết định Trao duyên cho Vân. Đồng thời, ông gửi đến người đọc thông điệp đẹp về tình yêu: “Yêu không chỉ vì bản thân mình, mà còn vì hạnh phúc của người mình yêu.”
- HẾT-
