Hầu hết các ngôi chùa thường có hai tượng đá đặt cạnh nhau: Hộ pháp vi đà và Tiêu diện đại sĩ. Hai vị Phật này được coi là những vị thần có khả năng tiêu diệt cái ác, trấn an dân chúng và bảo vệ bình an cho trần gian. Vậy Tiêu diện đại sĩ là ai và mang ý nghĩa gì trong tục thờ cúng ở Việt Nam? Hãy cùng Vật phẩm Phật giáo tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.
Mục lục
I. Tiêu diện đại sĩ là ai?
Tiêu diện đại sĩ, hay còn được gọi là ông Ác hay ông Tiêu, thường được thờ phụng tại nhiều ngôi chùa ở Việt Nam và Trung Quốc. Tượng của vị này thường được đặt phía bên trái chính điện, còn phía bên phải là tượng Hộ pháp vi đà (còn được gọi là ông Thiện).
Nếu bạn là Phật tử hoặc thường xuyên đến chùa, bạn sẽ thấy hai vị thần này đứng ở cửa chính làm sáng vị. Một vị thể hiện sự dữ dằn, đó chính là Tiêu diện đại sĩ và một vị hiền lành là Hộ pháp vi đà. Theo sử sách ghi lại, Tiêu diện đại sĩ chính là hóa thân của Bồ Tát Quan Thế Âm với nhiệm vụ là trừng trị những quỷ yêu và giúp đỡ nhân gian.
Ông Tiêu có hình dáng bên ngoài như một vị tướng nam oai phong, nghiêm nghị. Tượng ông mặc trang phục võ tướng, tay trái chống nạnh, tay phải cầm lá cờ với gương mặt đáng sợ. Trên đầu và trán tướng có ba cái sừng nhọn hoắt, miệng rộng, răng nanh dài mọc lởm chởm, miệng thét ra lửa, hai mắt lồi to trợn ngược và chiếc lưỡi cong dài qua ngực.
II. Sử sách ghi chép về Tiêu diện đại sĩ
Ngoài tên ông Tiêu hay ông Ác, Tiêu diện đại sĩ còn được gọi là Diện nhiên quỷ vương, Diện nhiên, Tiêu diện đại quỷ vương, Đại Sĩ Vương. Ông được coi là vị vua của Ngạ Quỷ vì mang khuôn mặt màu đỏ, như đang bốc cháy. Ông là một vị thần nổi tiếng trong Phật giáo mà ai cũng biết đến.
Lý do ông Tiêu có thân hình ốm yếu, miệng như bốc ra lửa, cổ họng bé xíu đó là sự tham lam, keo kiệt, nghiệp ác của kiếp trước nên mới bị quả báo. Điều này cũng là đặc điểm nhận dạng thân thể của một loại quỷ đói.
Quỷ vương sẽ cai trị tất cả quỷ đói, vì vậy người ta cho rằng ông là hóa thân của Bồ Tát Quan Thế Âm. Đối với Đạo giáo, ông còn được gọi là Phổ Độ Chơn Quân hoặc ông Phổ Độ. Vào dịp Tết Trung Nguyên, những người này thường trước tiên kính lạy Diện Nhiên Đại Sĩ rồi mới kính lạy tổ tiên.
III. Ý nghĩa của hình tượng Tiêu diện đại sĩ
Theo truyền thuyết, Tiêu diện đại sĩ là vị Bồ tát cứu độ chúng sinh và chuyên trừng trị những quỷ yêu tác quái. Một mặt Bồ tát Quan Thế Âm là người phụ nữ từ bi, hiền lành, mặc trang phục thanh tao, tay phải cầm bình cam lồ, tay trái dùng dành dương liễu phổ độ chúng sinh. Mặt còn lại là Tiêu diện đại sĩ mang gương mặt đáng sợ, trang phục võ tướng, tay cầm lá cờ, ở nơi cõi ma quỷ, thế lực hung ác.
Theo sử sách ghi chép, việc Bồ tát sử dụng hình tượng hung ác nhằm xua tan những thế lực xấu xa không phải là ngẫu nhiên. Do tính hiền lành và lòng từ bi không thể nhắc nhở được, Bồ tát mới sử dụng hình tượng hung ác để trừng trị và bắt quỷ làm việc thiện, góp phần tích lũy công đức. Nhờ đó, quỷ có thể thoát ra khỏi con đường ác đồ, sớm đạt được an lạc.
Ngoài ra, sử sách còn kể một câu chuyện về việc Bồ tát đối đầu với một quỷ hung dữ. Ban đêm, khi Bồ tát đang thiền định, tôn giả A Nan nhìn thấy một con quỷ đói tên Diệm Khẩu. Quỷ này đã đến trước mặt tôn giả và bảo rằng trong ba ngày nữa, ông sẽ chết và bị xuyên qua giới Ngạ Quỷ (quỷ đói).
Khi nghe điều này, tôn giả sửng sốt và sợ hãi nên hỏi con quỷ cách giải quyết tai ương. Quỷ trả lời rằng: “Vào sáng mai, tôn giả nên cúng dường thức ăn và nước sạch cho các vong linh, hàng ngàn quỷ đói, cho các đạo sĩ Bà La Môn và các vị thần đang trị vì. Cúng dường Tam Bảo vì họ, sau đó tôn giả sẽ thoát khỏi tình trạng bị đày, tồn tại thêm tuổi thọ và sanh cõi Trời”.
Nghe được điều đó, tôn giả đã tuân theo lời quỷ và thực hiện nghi thức cúng dường. Vì vậy, tôn giả cũng thoát khỏi tai ương như lời quỷ nói. Từ đó, nơi nào thực hiện nghi thức này, thường có bàn thờ Tiêu diện đại sĩ để biết ơn, tôn thờ và nhớ lời nhắc nhở của người đã giúp đỡ.
IV. Tại sao các ngôi chùa không thể thiếu Tiêu diện đại sĩ?
Khi nhắc đến hình tượng Ác và Thiện, luôn có nhiều ý kiến khác nhau. Có người cho rằng, chùa là nơi mọi người tu tập theo con đường thiện lành, chỉ cần thờ tượng Hộ pháp vi đà là đủ, vì sao cần thêm tượng Tiêu diện đại sĩ. Thắc mắc này có thể được giải thích như sau:
Thế giới luôn tồn tại song song ánh sáng và bóng tối, và trong chùa cũng vậy. Ở đó, ma quỷ và những thế lực xấu xa sẽ ảnh hưởng đến con đường thiện của chúng ta. Nếu chỉ có tượng Hộ pháp vi đà, e rằng không thể tiêu diệt hết được những thế lực này. Vì vậy, cần có Tiêu diện đại sĩ mạnh mẽ, oai phong và dữ tợn mới có thể trừng trị ma quỷ ngay tức khắc. Khi đó, ma quỷ sẽ chạy trốn, tìm đến nơi có ánh sáng và được cứu rỗi để quay về hướng thiện.
Bồ Tát Quan Thế Âm chính là người dẫn dắt ma quỷ sớm được lên cõi Trời. Người không muốn thấy ma quỷ tiếp tục trên con đường gieo nghiệp.
Việc xuất hiện cùng lúc hai hình tượng dữ dằn và hiền lành trên bàn thờ của các ngôi chùa là phản ánh cuộc sống đời thường thực tế. Có người, khi sử dụng lời nói nhẹ nhàng và những hành động yêu thương, có thể thuyết phục hoặc dạy dỗ. Nhưng cũng có những người, khi sử dụng lời nói và hành động nhẹ nhàng, không có tác dụng. Những người như vậy cần sử dụng thái độ dữ hơn và hành động trừng trị để dạy dỗ mới có hiệu quả.
Ở nước ta, trong các chùa theo phái Nam Tông và Khất Sĩ, thường không có tượng Hộ pháp vi đà. Chỉ có các chùa theo phái Bắc Tông mới có thờ cả hai vị thần này, một vị đại diện cho Thiện và một vị là Ác Thần.
Thượng tọa Thiên Đạo đã nói về việc thờ tượng thiện ác rằng: “Việc thờ tượng Ác thần và Thiện thần thể hiện sự tồn tại của hai mặt đối lập Thiện và Ác trong cuộc sống hàng ngày của con người. Đây cũng là cách giáo dục và nhắc nhở con người ăn ở hiền lành sẽ gặp lành. Ta không nên làm điều ác, gây đau khổ cho người khác, làm nhiều việc thiện sẽ được Thiện thần bảo vệ, làm điều ác sẽ bị Ác thần trừng phạt thích đáng”.
Đó là những thông tin về Tiêu diện đại sĩ mà Vật phẩm Phật giáo tổng hợp. Nếu còn thắc mắc, bạn có thể liên hệ với chúng tôi qua website vatphamphatgiao.com hoặc hotline 08.6767.1366 để được giải đáp nhanh nhất.
Nam Mô A Di Đà Phật.
