Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, hình ảnh người lính gắn liền với vẻ đẹp bình dị. Họ trở thành linh hồn của cuộc chiến, niềm tin và hy vọng của dân tộc. Tố Hữu đã truyền đạt tình cảm của nhân dân với anh Vệ quốc quân: “Giọt mồ hôi rơi trên má anh vàng nghệ, Anh vệ quốc quân ơi sao mà yêu anh thế!” (Cá nước – Tố Hữu).
Anh bộ đội Cụ Hồ, những nông dân mặc áo lính, mang trong mình lí tưởng cao đẹp. Vì sự sống còn của tổ quốc, họ từ biệt quê hương để ra đi chiến đấu. Trần Hữu Thung đã khắc hoạ hình ảnh anh Vệ quốc quân qua trí nhớ của người vợ. Trong buổi tòng quân, anh vẫn nhắc vợ: “Ruộng mình quên cày xới, Nên lúa chín không đều, Nhớ lấy để mùa sau, Nhà cố làm cho tốt” (Thăm lúa – Trần Hữu).
Hình ảnh người lính trong thơ kháng chiến chống Pháp khác biệt so với hình ảnh người lính thú trong ca dao xưa. Ta như thấy người lính thú hiện lên thật tội nghiệp, đáng thương. Họ bước đi bởi tiếng trống giục và trong nước mắt, bởi họ hiểu rằng họ phải điều mà không muốn. Phía trước họ là cuộc khởi nghĩa của nông dân, là đồng bào của mình. Họ cũng hiểu rằng máu xương họ đổ xuống để dìm thêm cuộc sống của người khác.
Các anh lính trong thơ kháng chiến chống Pháp có sức mạnh phi thường để vượt qua gian khổ và đánh bại kẻ thù. Họ sẵn sàng hy sinh vì lí tưởng cao đẹp, giải phóng đất nước, giải phóng quê hương và giải phóng cuộc sống khỏi sự nô lệ.
Tình đồng chí đồng đội gắn bó keo sơn trong những năm tháng gian lao của cuộc kháng chiến chống Pháp. Cùng nhau chia sẻ mọi tâm tư nỗi niềm, nhớ gia đình và quê hương. Họ thấu hiểu rằng, trong xa xôi, quê hương cũng đang nhớ thương.
Người lính có tâm hồn lãng mạn và lạc quan. Đời lính không chỉ có khói bom và thuốc súng. Giữa cảnh núi rừng yên tĩnh, người lính vẫn thả hồn mình tìm đến vẻ đẹp của vầng trăng: “Đêm nay rừng hoang sương muối, Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới, Đầu súng, trăng treo” (Đồng chí – Chính Hữu).
Thơ ca kháng chiến chống Pháp đã thành công xây dựng hình ảnh người lính. Những bài thơ này vẫn tồn tại trong văn học dân tộc, trong lòng người dân Việt. Chúng là niềm tự hào của từng người Việt Nam.
Tháng 12/2020
