Hỏi: Tôi đã đọc kinh Phật và biết rằng nếu ta làm ác, ta sẽ phải chịu đọa địa ngục. Nhưng tôi nghe nois rằng địa ngục chỉ là một biểu tượng, một cách diễn đạt trạng thái tâm lý khốn khổ. Tôi cũng biết rằng Phật giáo chủ trương vô ngã, vậy theo kinh Địa Tạng, ai sẽ được thọ hình trong địa ngục? Theo kinh này, nếu ta tụng kinh Địa Tạng, thì những điều ta cầu xin sẽ trở thành hiện thực. Liệu điều này có phản đối luật Nhân quả không? Tôi muốn biết khi nào chúng ta sẽ phải chịu đọa địa ngục?
Đáp: Khi nói về thế giới và cõi giới, kinh Phật nói về sáu cõi giới trong Ta bà thế giới, bao gồm tam thiên đại thiên thế giới, vô lượng vô biên thế giới và hằng hà sa số thế giới. Địa ngục chỉ là một trong sáu cõi giới của cõi Dục, thuộc Ta bà. Việc có tái sanh vào một cõi giới tương ứng với nghiệp lực của mình phụ thuộc vào nghiệp lực của mỗi chúng sinh. Mỗi cõi giới mà chúng sinh sống đòi hỏi ba yếu tố là vị trí, thân tướng và tâm thức.
Vị trí của địa ngục, theo kinh Trường A Hàm, là “nằm giữa núi Đại kim cương thứ nhất và núi Đại kim cương thứ hai, xung quanh là biển lớn bao bọc”, “Địa ngục nằm bên ngoài núi Thiết Vi” (luận Lập Thế A Tỳ Đàm), “Đại địa ngục nằm phía dưới Nam Thiệm Bộ châu, cách 2 vạn đo tuần, còn các địa ngục khác nằm chồng lên trên hoặc bên cạnh” (luận Câu Xá, luận Đại Tỳ Bà Sa). Ngoài ra, còn có Cô địa ngục và Biên địa ngục nằm khắp nơi. Những chúng sinh trong địa ngục có hình tướng xấu xa, kỳ dị và luôn phải chịu đựng đau đớn, đói khát và sợ hãi.
Chúng sinh bị đọa đặt vào địa ngục là vì đã tạo nhiều nghiệp ác và tà kiến. Chúng ta, như là những chúng sinh sống trong cõi người, những ai tạo nghiệp nhân thì sống giữa cõi người, còn những chúng sinh tạo nghiệp ác trong địa ngục thì sống trong địa ngục. Đây là một sự thật của nhân quả, vì thế địa ngục là một cõi giới, một cách sống cụ thể của chúng sinh, không chỉ đơn thuần là một biểu tượng.
Tuy vậy, nếu đứng từ góc nhìn duyên khởi, ta có thể nói rằng địa ngục và vạn pháp đều không thật sự tồn tại, chúng chỉ là những ý nghĩ, như một cái nhìn qua lăng kính “Tam giới duy tâm”. Địa ngục hay cực lạc chỉ là tùy thuộc vào trạng thái tâm lý của ta, khốn khổ hay hạnh phúc. Tuy nhiên, điều này chỉ đúng với mặt lý thuyết về cõi giới. Đức Phật đã rõ ràng thuyết minh về cõi giới bao gồm cả mặt lý thuyết và thực tế. Nếu chỉ tập trung vào mặt lý thuyết mà bỏ qua thực tế, sẽ dẫn đến những hiểu lầm đáng tiếc, đặc biệt là phủ nhận tội phước và không tin vào nhân quả.
Vì vậy, có thể nói rằng đối với những người đã giác ngộ, đã đạt được tuệ giác Bát nhã, vạn pháp đều không tồn tại. Còn đối với những chúng sinh với nghiệp lực nặng, không sáng suốt, vạn pháp đều có. Về vấn đề được trình bày trong kinh Địa Tạng, đúng như bạn đã nhận thức, Phật giáo chủ trương rằng con người không có linh hồn, không có vật chất. Mọi đau khổ của chúng ta trong cuộc sống, sự luân hồi, đều xuất phát từ chấp thủ và nhận thức sai lầm về cái tôi, cái chính mình, điều không thay đổi. Vì chấp ngã, ta có năng (chúng sinh) và sở (cõi giới), và do đó, không chỉ sống trong địa ngục mà cả hưởng phước trong các cõi trời cũng nằm trong vòng tương đãi này. Thọ hình trong địa ngục là điều giáng chấn của những tâm thức có sự chấp ngã nặng nề, tạo nhiều ác nghiệp. Như thế nào làm thế, như vậy nhận quả báo. Tuy nhiên, theo Phật giáo, dù sống trong địa ngục hay cõi trời, không có gì vĩnh hằng, mọi thứ đều thay đổi, di chuyển. Vòng luân hồi vô tận, chỉ có thể chấm dứt hoàn toàn khi giác ngộ hoàn toàn, khi đạt được tuệ giác vô ngã.
Vấn đề công năng của việc tụng kinh Địa Tạng, nếu đọc và hiểu ý nghĩa của nó, và áp dụng vào cuộc sống hàng ngày, điều tốt đẹp sẽ đến. Điều này không có gì phản đối với luật Nhân quả. Một trong những đặc điểm của kinh điển như Pháp Hoa, Địa Tạng và các kinh khác là nhận thức ý nghĩa sâu sắc của từng câu chữ thông qua các hình ảnh và biểu tượng cụ thể. Do đó, nếu chúng ta đọc kinh và hiểu theo nghĩa đen, chỉ tập trung vào từng từng câu chữ, ta sẽ khó thấu hiểu được ý nghĩa sâu xa.
Mời quý vị cùng xem video “Trong cõi người có tồn tại địa ngục không?” qua bài phỏng vấn của Pháp Sư Tịnh Không để hiểu thêm về vấn đề này:
