Tuổi thơ của tôi ở Huế trôi qua êm đềm, trong sáng. Mùa hè là khoảnh khắc tuyệt vời nhất khi được mẹ cho đi học ôn thi và tu tập tại chùa Vạn Phước. Nhớ nhất là cảm giác hồi hương sau những buổi học, khi không khí trong lành của chùa ngập tràn đỉnh núi.
Ở chùa, tôi đã học một số kinh kệ, và trong số đó, nghi thức “quá đường” ấn tượng nhất. Một ngày nọ, tôi theo chú Phước Hoàn ra đài “xuất sanh”, nghe chú cao giọng ngâm nga một bài kệ:
“Đại bàng Kim Sí Điểu
Khoáng dã quỷ thần chúng
La sát, Quỷ Tử Mẫu
Cam lồ tất sung mãn
Án mục đế tóa ha”
Tôi tò mò hỏi chú về ý nghĩa của bài kệ, nhưng chú chỉ trả lời một cách đơn giản: “Cho đại bàng, La Sát, ma quỷ ăn cơm trong mùa an cư, chẳng có gì đáng ngạc nhiên cả”. Chỉ bằng bảy hạt cơm, chú thả vào nước lạnh và gọi đến các loài quỷ hung dữ để ăn. Điều này thật khó tin…
Qua những ngày trưởng thành, khi tôi đến Sài Gòn tìm đường danh lợi, những hình ảnh chú Phước Tịnh, Phước Trí, Phước Hoàn… và “Kim Sí Điểu” vẫn hiện lên trong tâm trí tôi. Tôi tìm hiểu trong các kinh điển và biết được:
-
Đại bàng Kim Sí Điểu là một loại chim thần to lớn, hung dữ, có lông màu vàng. Với nghiệp báo, Kim Sí Điểu thường săn bắt rồng để ăn thịt. Một hôm, khi đuổi theo rồng, rồng sợ chạy vào tòa sen của Đức Phật cầu cứu. Đức Phật sử dụng oai thần che chở rồng và giảng pháp cho Kim Sí Điểu, giải trừ oan gia giữa hai loài. Từ đó, Kim Sí Điểu quy y Tam bảo và trở thành một trong tám bộ chúng ủng hộ Phật pháp.
-
Khoáng dã quỷ thần là một loài quỷ thần thích ăn thịt và uống máu. Sau khi được Đức Phật cảm hóa, chúng từ bỏ nghiệp ác và sống nhờ vào thực phẩm cúng thí của đệ tử Phật.
-
La sát là loài ác quỷ với hình dạng đen tối, tóc đỏ, và mắt xanh. Chúng thích ăn thịt và uống máu, có thể bay trong hư không và đi nhanh trên mặt đất. La sát cũng là biểu tượng của sự trừng phạt ở địa ngục.
-
Quỷ Tử Mẫu là quỷ mẹ của 500 quỷ con, là vợ của ác thần. Vì sân hận, quỷ Tử Mẫu thường tìm giết trẻ sơ sinh. Đức Phật muốn cảm hóa quỷ Tử Mẫu, dùng thần thông giấu mất một đứa con mà chú yêu quý nhất. Quỷ mẹ sau đó sám hối và xin phát nguyện bảo hộ phụ nữ sinh sản, hài nhi an lành.
-
Cam lồ là thức ăn quý báu của chư Thiên, được coi là thức ăn bất tử. Phật pháp cũng giống như cam lồ, nuôi dưỡng tuệ mạng của chúng sinh, giúp họ vượt qua khổ đau và đạt được an lạc, giải thoát.
Những kiến thức này đã giúp tôi hiểu rõ hơn về ý nghĩa của “xuất sanh”. Theo truyền thống Ấn Độ, Kim Sí Điểu là một loại ác thần hung dữ. Tuy nhiên, khi Phật giáo ra đời, nhiều ác thần trong đó có Kim Sí Điểu đã gia nhập vào “Gia đình Phật tử”, cải tà quy chính và trở thành tám bộ trời rồng hộ trì Tam bảo. Ở Việt Nam thời Lý, Trần, chúng thường được chạm khắc và trang trí trong các chùa và đền, tạo nên một vẻ đẹp rất đặc biệt.
Thông qua bài kệ xuất sanh, chúng ta có thể thấy rõ tinh thần cơ bản của đạo Phật: chỉ có lòng từ bi mới giải tỏa được oán thù và biến ác thành thiện. Đức Phật không tiêu diệt Kim Sí Điểu vì thương rồng, cũng không bảo vệ quỷ Tử Mẫu vì yêu quý trẻ thơ. Thay vào đó, Ngài thông qua tuệ giác, nhìn thấy nhân quả và biết rằng muốn diệt trừ oán thù cần có lòng từ bi vô lượng, vô biên.
Để giúp các loài Kim Sí Điểu, quỷ thần, La sát, quỷ Tử Mẫu giữ vững đường ác đã từ bỏ, Đức Phật đã chế luật cho Tăng ni phải nâng bát lên cúng dường chư Phật. Trong lúc cúng, trích lấy bảy hạt cơm để thả vào chén nước nhỏ, và với tâm từ bi, nguyện cầu bó thí cho chúng sinh.
Hiện nay, tôi không còn thắc mắc về ý nghĩa của bảy hạt cơm. Bởi vì Phật pháp dựa trên lòng từ bi. Khi chúng ta đạt được tâm từ bi bình đẳng, không còn gì làm trở ngại nữa.
Chú thích:
(1) Quá đường: Nơi tụ tập Tăng ni vào mùa an cư. Gọi là “quá đường” vì trong lúc ở đây, chúng ta phải tạm bỏ bớt lòng tham muốn và phát triển tâm vị tha.
(2) Xuất sanh: Trước khi Tăng ni ngọ trai, cúng dường cho các loài quỷ thần, Kim Sí Điểu, quỷ Tử Mẫu…
(3) Dược Xoa: Loài quỷ sống trên mặt đất, sau khi trở thành một trong tám bộ Chánh pháp.
(4) Quán cổ ngoạn: Tôi thường xem xét và sưu tầm cổ vật, cảm thụ được nhiều điều lý thú trong quá trình này.
(5) Từ bi: Ý nghĩa của từ bi là thương yêu chúng sinh và cảm thông nỗi đau của họ, để mang lại cho họ niềm vui chân chính.
