Thiền sư Mãn Giác đã viết một bài kệ Tết thú vị như sau:
Xuân qua trăm hoa rụng,
Xuân đến trăm hoa thắm,
Cuộc đời trôi qua mãi,
Tuổi già đến không kịp.
Đừng nghĩ rằng xuân tàn hoa rụng hết,
Tối qua trước sân vẫn còn cành mai.
Với chỉ bốn câu thơ này, chúng ta có thể thấy được sự thay đổi không ngừng của cuộc sống trên thế gian. Xuân đến hoa nở, xuân đi hoa tàn. Hoa nở rồi tàn, con người sinh rồi chết, tất cả đều tuân theo một qui luật không thể tránh khỏi. Chúng ta đang sống trên một hành tinh quay vòng vùn vụt. Nếu nó ngừng quay, mọi thứ sẽ tan vỡ.
Chính con người cũng phải chịu qui luật vô thường của tự nhiên. Qui luật này không tha thứ, không chừa một ai. Mặc dù biết điều này, chúng ta lại không nhớ. Chúng ta làm việc này, làm việc khác mà không biết ngày mai mình sẽ ra sao!
Thiền sư Mãn Giác đã nói “Cuộc đời trôi qua mãi”, tức là luật vô thường cuốn đi mọi thứ như dòng nước trôi. Tất cả các vật trên thế gian đều bị cuốn đi bởi dòng nước vô thường, không dừng lại ở một chỗ. Nhìn vào mái tóc đã bạc trắng, chúng ta có thể thấy rõ là qui luật vô thường đã cuốn đi. Tuy nhiên, trong hai câu thơ sau của Thiền sư Mãn Giác, chúng ta có thể thấy hy vọng: “Ðừng nghĩ xuân tàn hoa rụng hết, tối qua trước sân vẫn còn cành mai”.
Tất cả hoa đều bị thời gian làm tàn phai, rơi rụng, nhưng vẫn có một loài hoa nở rực vào mùa Đông. Câu thơ cuối cùng thực sự ý nghĩa! Trong thế giới vô thường của cuộc sống, từ con người cho đến các vật thể, không ai thoát khỏi sự sinh diệt. Tuy nhiên, vẫn còn một qui luật vô thường không thể thay đổi. Chính là cành mai. Vậy cành mai nói lên điều gì?
Phật giáo nhìn nhận chân lý của cuộc sống và tìm thấy qui luật vô thường, nhưng trong vô thường còn ẩn chứa một điều bất biến. Tuy nhiên, con người không nhận ra điều này, chỉ thấy qui luật vô thường chi phối. Chúng ta là những người tu tập, liệu có nên chấp nhận cuộc trôi nổi đó hay giống như hoa mai, vẫn nở rực trong mùa Đông lạnh giá? Nếu chống lại qui luật vô thường, chúng ta được gọi là giải thoát khỏi sự sinh tử. Nếu theo qui luật vô thường, chúng ta chỉ trôi nổi trong cuộc sống. Đây là một vấn đề cực kỳ quan trọng.
Người tu tập chấp nhận cuộc trôi nổi của luân hồi sinh tử hay giải thoát khỏi luân hồi sinh tử? Đây là câu hỏi mà tất cả chúng ta phải hiểu và thấm. Chúng ta đưa tay đầu hàng sự vô thường, để cho nó dẫn chúng ta đi đến đâu thì đi, hay là thoát ra khỏi vòng tay của nó? Nếu đồng tình với qui luật, thì tại sao lại tu tập, làm khổ mình mà không hưởng thụ cuộc đời ngoài kia? Trong khi tu tập, chúng ta bị đánh đổi, khổ sở bởi qui luật vô thường, liệu có khác biệt so với người thế tục?
Vậy để đối đầu với vô thường, chúng ta phải làm gì? Hoa mai nở vào mùa Đông là hình mẫu thoát khỏi qui luật vô thường, chúng ta tìm thấy điều đó ở đâu? Đây là vấn đề cốt yếu mà tất cả chúng ta cần hiểu. Chúng tôi đề xuất mỗi đêm, chúng ta tụng Bát-nhã, ngồi thiền cũng tụng Bát-nhã để làm gì? Tôi nhắc lại một đoạn trong Bát-nhã, đó là lời dạy của Đức Phật về cách thoát khỏi qui luật vô thường:
“Bồ-tát Quán Tự Tại đã tu hành sâu Bát-nhã ba-la-mật-đa, Nhìn thấy căn nguyên của cả năm uẩn, Vượt qua tất cả khổ ách”.
Nghĩa là khi Bồ-tát Quán Tự Tại tu hành sâu Bát-nhã ba-la-mật-đa, Ngài nhìn thấy rõ ràng không có căn nguyên nào của năm uẩn còn tồn tại, và vượt qua tất cả khổ ách. Điều này đã đủ để giải thoát.
Hòa thượng Thiền sư Thích Thanh Từ đã phân sự rõ ràng trong bài viết “Hoa hay là rác?”. Xin hãy nhớ thường niệm A Di Đà Phật!
