Những lời thơ về quê hương thường đi sâu vào tâm hồn mỗi người. Bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân là một trong những giai điệu ngọt ngào và dịu dàng nhất cho ký ức tuổi thơ. Trong đó, những từ ngữ gần gũi, bình dị và thiết tha nhất qua lời ngâm ca của bà, lời ru của mẹ – chính là tình yêu quê hương. Hãy cùng truongxaydunghcm.edu.vn khám phá và cảm nhận bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân qua bài viết dưới đây.
Mục lục
Giới thiệu về bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân
Trước khi phân tích bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân, chúng ta hãy tìm hiểu về tác giả và tác phẩm này.
Đôi nét về tác giả Đỗ Trung Quân
Nhà thơ Đỗ Trung Quân sinh ngày 19 tháng 1 năm 1955 là một nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam. Nhiều bài thơ của ông đã được phổ nhạc và được nhiều người yêu thích như “Quê hương”, “Phượng hồng”… Năm 1979, ông tham gia phong trào Thanh niên xung phong và bắt đầu sáng tác. Một số bài thơ tiêu biểu và nổi tiếng của ông bao gồm “Hương tràm” (1978), “Chút tình đầu” (1984), “Bài học đầu cho con” (1986), “Khúc mưa”, “Những bông hoa trên tuyến lửa”…
Giới thiệu bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân
Bài thơ “Quê hương” được đăng lần đầu vào năm 1986 với tên “Bài học đầu cho con”. Vào đầu thập niên 1990, bài thơ này được phổ nhạc và trở nên nổi tiếng, được rất nhiều người yêu thích.
Phân tích bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân
Để hiểu sâu hơn về bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân, chúng ta cùng tìm hiểu, phân tích và cảm nhận từng khổ thơ trong bài.
Lời đề từ trong bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân
“Quê hương là gì hả mẹ
Mà cô giáo dạy hãy yêu?
Quê hương là gì hả mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều?”
Những câu thơ giản dị và nhẹ nhàng này thực sự đáng yêu. Đây là những câu hỏi tựa như của một đứa trẻ nhỏ nhưng lại chứa đựng sự nặng nề. Quê hương là gì? Quê hương là những kỷ niệm, những điều bình dị mà khi xa quê, ai cũng nhớ nhiều. Hai câu hỏi này kết thúc nhẹ nhàng, thắm thiết như chính những lời mở đầu cho những khổ thơ sau này.
Quê hương qua hai khổ thơ tiếp theo
“Quê hương là chùm khế ngọt” – chùm khế nhỏ bé, ngọt mát, êm dịu, một món quà đơn giản và bình dị của quê hương. Điều này khiến chúng ta tự hỏi tại sao vị ngọt của chùm khế lại làm ta cảm thấy dễ chịu và ám ảnh? Có thể vì vị ngọt thanh của khế khiến lòng ta mát dịu, trái khế mang hương vị của ca dao cổ tích, và cũng là niềm thương yêu thiết tha của con người.
Đó chính là quê hương, nơi chôn nhau cắt rốn, nơi ta sinh ra và lớn lên, nơi những người thân yêu của ta ở đó, nơi ta đã đi qua thời thơ ấu với con đường đến trường rợp bướm vàng bay.
“Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông”
Quê hương hiện ra với định nghĩa bình dị như cánh diều xanh thả trên bầu trời tuổi thơ. Quê hương còn là những cánh đồng mênh mông hương lúa, là con đò nhỏ khua nước bên dòng sông thơ mộng. Những hình ảnh được nhà thơ sử dụng vô cùng đơn giản nhưng vẫn rất tinh tế.
Quê hương qua ba khổ thơ cuối
“Quê hương là cầu tre nhỏ
Mẹ về nón lá nghiêng che
Là hương hoa đồng cỏ nội
Bay trong giấc ngủ đêm hè”
Hình ảnh quê hương đẹp đẽ, lung linh, trọn vẹn và thiêng liêng qua những kỷ niệm bình dị và ngọt ngào với cầu tre nhỏ, nón lá mẹ đội, hoa cỏ đồng nội và giấc ngủ đêm hè.
“Quê hương là vàng hoa bí
Là hồng tím giậu mồng tơi
Là đỏ đôi bờ dâm bụt
Màu hoa sen trắng tinh khôi
Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ…”
Những điều quen thuộc, những kỷ niệm bình dị và những trái tim giản đơn chính là quê hương, là nơi chôn rau cắt rốn của mỗi người. Bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân cũng đẹp tựa như thế với hoa bí vàng, giậu mồng tơi, hoa râm bụt đỏ, hoa sen trắng tinh khiết.
Ba câu thơ cuối đóng vai trò nhắc nhở nhẹ nhàng – một hình ảnh so sánh sâu sắc. Quê hương được so sánh với mẹ, bởi vì đó chính là nơi ta sinh ra, được nuôi dưỡng lớn khôn, giống như người mẹ đã sinh ra và nuôi ta khôn lớn trưởng thành. Vì vậy, nếu ai không yêu quê hương, không nhớ quê hương của mình, thì không thể trở thành một người tốt được. Lời thơ nhắc nhở chúng ta hãy sống và làm việc có ích, hãy biết yêu quê hương xứ sở, vì quê hương là mẹ, và mẹ chính là quê hương.
Dù có đi đâu xa, hơi thở của quê hương vẫn bên ta, để ta luôn có một góc nhỏ bình yên trong tâm hồn. Khi ta lớn lên và đi xa, ta có thể mệt mỏi, buồn bã, nhưng khi trở về và nhìn thấy rặng tre đầu làng, con đê trước sông và nhìn thấy mái nhà thân quen đâu đó trong xóm, ta lại khóc, tiếng khóc vỡ òa vì để trú hết tủi hờn, đau buồn, tiếng khóc vỡ vì một niềm hạnh phúc vô bờ bến. Quê hương thật tuyệt vời!
Về với quê hương, như về với ký ức, về với bản chất con người thuần túy, quê hương mang lại sự yên bình, tĩnh lặng và bình dị. Ta muốn ôm lấy quê hương và yêu thương nó. Ta muốn vuốt ve mọi thứ, và hét lên rằng “Quê hương ơi! Con đã về”. Ta chỉ muốn nhìn hết, thu hết mọi sự yêu thương ấy để đặt vào trong tim, cho chúng cùng sống, cùng chết với ta. Như vậy ta sẽ không còn cô đơn và nhớ nhung nữa.
Mọi sự vật ở quê hương đều có một linh hồn riêng biệt. Linh hồn ấy mãi mãi không thay đổi. Mọi linh hồn đó sẵn sàng chào đón ta khi trở về. Cả đụn rơm này, cây đa già kia, và cả mùi đất quê ẩm ướt… Tất cả đều vây quanh ta, trò chuyện với ta, hơn hết là chúng đã giúp ta lành lặn mọi vết thương trong lòng.
Đối với ta, quê hương luôn gắn liền với vòng tay của bà, của mẹ, với những nụ hôn và giọt nước mắt. Quê hương thơm mùi canh cà chua, tròn như quả cà, xanh như màu rau muống luộc. Đâu phải vì chưa từng ăn những thứ đó mà giờ đây, chúng ta thấy nó ngon tuyệt vời! Quê hương nồng ấm và giản dị trong những câu chuyện vui tươi của làng quê mỗi buổi tối trăng sáng, là nụ cười ngây thơ từ những đứa trẻ con. Ta muốn yêu hết tất cả mọi thứ của mảnh đất này.
Quê hương là điều gì đó như ràng buộc, như một điều kỳ diệu khiến ta phải ra đi nhưng muốn quay lại. Chúng ta có thể đến bến xe nhưng lại chạy tới sông ngồi ngắm nhìn dòng nước bạc lấp lánh khi mặt trời chiếu xuống. Quê hương là quê hương!
Nhận xét về bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân
Trong bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân, nhà thơ đã sử dụng những biện pháp như lặp từ ngữ, cấu trúc câu ngữ pháp lặp, liệt kê, cấu trúc thơ vắt dòng rất đặc sắc. Khung cảnh làng quê trên khắp Việt Nam hiện lên đẹp đẽ, giản dị và xúc động.
Những cặp câu thơ hiện ra như những cảnh quay chậm, có thể gần hoặc xa, sáng hoặc mờ, lớn hoặc nhỏ. Nhịp điệu thơ đều đặn, nhẹ nhàng, gần như cả bài thơ chỉ có một nhịp 2/4.
Cả ba khổ thơ có cùng nhịp, cấu trúc giống nhau nhưng vẫn nhẹ nhàng, thanh thoát vô cùng. Có thể nói, vẻ đẹp của những hình ảnh trong thơ đã khiến người đọc quên đi hình thức bên ngoài của ngôn ngữ. Nhà thơ biến những điều không thể thành hiện thực và được độc giả nồng nhiệt đón nhận bằng sự đồng cảm tự nhiên.
Quê hương là một khái niệm trừu tượng, nhưng Đỗ Trung Quân đã biến nó thành những hình ảnh sống động. Quê hương không thể bằng chùm khế ngọt, đường đi học rợp bướm vàng bay, cánh diều biếc trên cánh đồng, con đò nhỏ khua nước ven sông, cầu tre nhỏ, nón lá che nghiêng, đêm trăng trong đêm hè… Nhưng tất cả những điều đó lại tạo nên một hình ảnh quê hương đẹp đẽ, lung linh, trọn vẹn và thiêng liêng.
Như người xưa nói: “hãy xúc động hồn thơ để ngọn bút có thần”. Với tình yêu quê hương chân thành, Đỗ Trung Quân đã vẽ lên bức tranh quê hương mang đậm hồn quê, với cảnh quê, người quê bằng một ngọn bút có thần…
Bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân khép lại nhưng dư âm vẫn còn vương vấn trong tâm hồn của mỗi người đọc. Cảm ơn tiếng thơ của tác giả đã giúp chúng ta nhận ra vẻ đẹp dung dị, gần gũi và gắn bó của miền quê yêu dấu. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã tìm thấy tiếng lòng trong những cảm nhận và phân tích trên. Nếu có đóng góp gì cho chủ đề “bài thơ Quê hương của Đỗ Trung Quân”, hãy để lại nhận xét bên dưới để cùng truongxaydunghcm.edu.vn tìm hiểu thêm nhé!