Dạng bài nghị luận văn học là một trong những dạng bài không thể thiếu trong kỳ thi môn Ngữ văn, và cũng là một trong những dạng bài chiếm số điểm lớn nhất. Có nhiều loại bài nghị luận văn học, như dạng phân tích tác phẩm văn học, phân tích hình tượng văn học, và bài liên hệ văn học – dạng bài khó nhất trong các dạng đề nghị luận văn học lớp 12.
Mục lục
1. Phương pháp viết bài nghị luận văn học dạng đề liên hệ văn học
Liên hệ văn học là dạng bài khá phức tạp, yêu cầu học sinh phải nắm vững kiến thức văn bản và có kỹ năng viết tốt. Trong dạng đề liên hệ văn học, chúng ta sẽ so sánh hai đối tượng đặt trong mối tương quan ngang bằng, cả hai có chức năng như nhau. Đối với các dạng đề nghị luận văn học lớp 12, đây là dạng văn khó nhất, yêu cầu học sinh không chỉ nắm vững và phân tích được văn bản mà còn hiểu sâu và tiến hành phân tích so sánh chính xác.
Khi phân tích văn học, chúng ta có thể sử dụng thao tác liên hệ để tạo ra chiều sâu cho tác phẩm. Ví dụ, khi phân tích hai khổ thơ 3 và 4 của bài thơ “Sóng”, chúng ta có thể tìm được nhiều ngữ liệu để liên hệ.
Phương pháp viết bài nghị luận văn học dạng liên hệ văn học
Khi tiếp cận và xử lí bài văn thuộc dạng bài liên hệ văn học, chúng ta cần tuân thủ bốn bước như dạng đề so sánh đã đề cập.
-
Bước 1: Phân tích đề
- Tìm các từ khóa trong đề bài để xác định chính xác đối tượng chính và đối tượng liên hệ mà đề bài yêu cầu.
- Xác định kiến thức nằm trong phần nào của tác phẩm và nói về điều gì.
- Xác định yêu cầu cần thực hiện của đề bài.
-
Bước 2: Viết phần mở bài
- Nêu vấn đề và dẫn dắt từ điểm chung của các đối tượng, sau đó thêm những điểm chung của các đối tượng vào cuối cùng để chuyển sang phần thân bài.
-
Bước 3: Viết phần thân bài
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm của hai đối tượng.
- Giới thiệu vấn đề được đặt ra từ các đối tượng văn học.
- Làm rõ đối tượng chính.
- Liên hệ với đối tượng phụ để làm nổi bật yêu cầu của đề bài.
- Chỉ ra và giải thích sự giống và khác giữa các đối tượng để làm nổi bật đối tượng chính.
- Nêu rõ những vấn đề được đặt ra từ các đối tượng văn học.
-
Bước 4: Viết phần kết bài
- Đánh giá chung về nội dung và nghệ thuật, khẳng định lại vấn đề.
2. Chữa dàn ý các bài nghị luận văn học dạng đề liên hệ văn học
Phân tích vẻ đẹp biểu trưng của rừng xà nu trong tác phẩm cùng tên của Nguyễn Trung Thành. Liên hệ với chuyến tàu đêm trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam để thấy sự đặc sắc trong cách viết của hai tác giả.
a) Vài nét về tác giả, tác phẩm
- Nguyễn Trung Thành: Nhà văn gắn bó mật thiết với chiến trường Tây Nguyên.
- Truyện ngắn “Rừng xà nu”: Viết vào mùa hè năm 1965, đăng trên tạp chí Văn nghệ quân giải phóng miền Trung – Trung Bộ.
b) Viết đoạn văn mẫu nghị luận văn học: Hướng dẫn phân tích vẻ đẹp biểu trưng của rừng xà nu
- Cây xà nu với số lượng đông đảo, chịu nhiều đau thương dưới bom đạn, ham ánh sáng và khí trời.
- Cây xà nu có sức sống bất diệt, kiên cường.
c) Đánh giá
- Hình tượng cây xà nu là một biểu tượng nghệ thuật, tượng trưng cho số phận, phẩm chất, con đường đấu tranh của nhân dân Tây Nguyên.
- Kết cấu vòng tròn nhiều ý nghĩa, các biện pháp tu từ được sử dụng phối hợp khiến cho cây xà nu hiện lên sinh động, giàu đường nét, màu sắc.
d) Liên hệ so sánh các bài nghị luận văn học trong đề bài: Rừng xà nu và Hai đứa trẻ
Giống:
- Đều là những hình tượng nghệ thuật đa nghĩa, giàu sức gợi.
- Được đặt trong mối tương quan với hình tượng khác để làm bật lên chủ đề của tác phẩm.
- Được khắc họa với bút pháp lãng mạn – hiện thực đan xen.
Khác:
- Rừng xà nu: Gắn bó mật thiết, biểu trưng cho số phận và phẩm chất của dân làng Xô Man.
- Hai đứa trẻ: Là hình ảnh biểu trưng cho Hà Nội – kí ức đẹp tươi và tương lai tươi sáng hằng mơ ước.
3. Chữa dàn ý các bài nghị luận văn học dạng đề liên hệ văn học
Phân tích đoạn kết của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ. Liên hệ với đoạn kết truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao để nhận xét về đặc sắc trong cách viết của hai tác giả.
a) Vài nét về tác giả, tác phẩm
- Lưu Quang Vũ: Nhà soạn kịch tài năng của văn học Việt Nam hiện đại.
- Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”: Sáng tác năm 1981, ra mắt công chúng năm 1984.
b) Phân tích đoạn kết của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt
- Khung cảnh hạnh phúc, sum vầy.
- Trương Ba trở về “giữa màu xanh cây lá trong vườn”.
- Câu đối: “Cho nó mọc thành cây mới. Ông nội tớ bảo vậy.”
c) Đánh giá
- Đoạn kết truyền đi thông điệp về sự chiến thắng của cái Thiện, cái Đẹp và của sự sống đích thực.
- Tạo nên chất thơ sâu lắng cho vở kịch.
d) Liên hệ so sánh các bài nghị luận văn học trong đề bài: Hồn Trương Ba, da hàng thịt và Chí Phèo
Giống:
- Đều là những kết thúc mở, khơi gợi nhiều ý nghĩa sâu sắc.
- Đóng vai trò hoàn kết số phận của nhân vật, tô đậm một phương diện nào đó của nhân vật.
- Gắn với những hình ảnh/chi tiết giàu sức gợi.
Khác:
- Hồn Trương Ba, da hàng thịt: Góp phần tô đậm ý nghĩa của nhân vật Trương Ba, kết cục tích cực.
- Chí Phèo: Góp phần tô đậm bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của nhân vật, kết cục tiêu cực.
Nhìn chung, dạng bài nghị luận văn học dạng liên hệ văn học đòi hỏi học sinh có nền tảng kiến thức vững vàng. Áp dụng đúng các bước trong dàn ý trên, học sinh sẽ dễ dàng viết được bài này một cách hiệu quả.
Nguồn: ccbook.vn
