Cuối thế kỷ XX, thuật ngữ “phong cách” chưa được sử dụng nhiều trong văn chương Việt Nam. Tuy nhiên, khi nói về văn chương, các tác giả thường dùng các từ như “lối văn”, “giọng văn”, “sở trường”, “sở thích” để chỉ những đặc tính riêng trong quá trình sáng tạo của nhà văn, nhà thơ. Có thể nói giá trị của một tác phẩm thơ phụ thuộc vào sở trường sáng tạo của nhà thơ, sở trường là nơi thể hiện tài năng sáng tạo của thi nhân. Cá tính sáng tạo của nhà thơ sẽ tạo ra những phong cách nghệ thuật riêng, độc đáo và đẹp không lặp lại.
Mục lục
Tìm hiểu về cá tính sáng tạo và phong cách của nhà thơ
Khi nói về cá tính sáng tạo và phong cách của nhà thơ, các tác giả thường quan tâm đến các yếu tố như chủ đề, thể loại ngôn ngữ, giọng điệu và dấu ấn của cuộc sống cá nhân trong tác phẩm. Các tác giả thời Trung đại có cái nhìn khác về cá tính sáng tạo của nhà thơ. Họ tự do sử dụng các tư liệu từ những người đi trước, như nhận xét của Lê Thanh trong “Ảnh hưởng văn chương Pháp trong văn chương Việt Nam”. Tuy nhiên, tác giả thời Trung đại cũng biểu thị cá tính của mình trong nội dung, cảm hứng và giọng điệu, như Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Công Trứ.
Phong cách của nhà thơ hiện đại
Nhà thơ hiện đại có nhu cầu tạo ra phong cách riêng trong văn chương. Phong trào Thơ Mới đã sinh ra một đội ngũ nhà thơ đông đảo, mang đến cho văn học những phong cách thơ đa dạng và ý thức thi sĩ rõ ràng. Nhờ khả năng phê bình tinh tế, nhà phê bình Hoài Thanh đã chỉ ra các đặc điểm riêng trong phong cách sáng tạo của các nhà thơ thuộc phong trào Thơ Mới. Mỗi nhà thơ mang trong mình một cá tính độc đáo: từ hồn thơ rộng mở như Thế Lữ, mơ màng như Lưu Trọng Lư, hùng tráng như Huy Thông, trong sáng như Nguyễn Nhược Pháp, ảo nao như Huy Cận, quê mùa như Nguyễn Bính, kỳ dị như Chế Lan Viên… và còn nhiều phong cách khác nhau.
Sự độc đáo của sản phẩm thơ ca
Cái hay của thơ ca nằm ở những đặc điểm riêng của sản phẩm nghệ thuật của các nhà thơ. Mỗi nhà thơ thành công trong việc tạo nên cái “say”, nhưng mỗi nhà thơ lại mang một vẻ độc đáo riêng. Điều này được Kiều Thanh Quế chỉ ra trong “Nhân đọc Thi nhân Việt Nam”: “Cái say của nhà thơ Tiếng thu là cái say của kẻ ‘giang hồ rượu ngấm’. Cái say của Nguyễn Văn Tố là cái say của Tản Đà, cái say của kẻ ăn chơi. Còn cái say của Vũ Hoàng Chương thật mới, Vũ Hoàng Chương muốn nối tiếp truyền thống của những thi hào xưa trong Đông Á: cái say của nghệ thuật. Người say đủ thứ: say rượu, say đàn, say ca, say tình đong đưa”.
Sự đa dạng trong quan niệm về thơ
Để có một cái nhìn toàn diện về đặc điểm của thơ và nhà thơ, các tác giả trình bày trên tạp chí Tri Tân đã tìm hiểu về cảm xúc trong thơ, ngôn ngữ thơ và phẩm chất của nhà thơ. Các tác giả nhận thức rằng cảm xúc và ngôn ngữ phong phú là những yếu tố quan trọng của thơ ca. Tuy nhiên, tâm lý và nhu cầu thưởng thức thay đổi theo từng thời đại. Vì vậy, quan niệm về thơ cũng có những thay đổi, đặc biệt là về nội dung cảm xúc và ngôn ngữ thơ. Trong quá trình thay đổi hình thái ý thức xã hội, việc cải tiến và đổi mới là điều cần thiết. Phẩm chất của nhà thơ trong quá trình sáng tạo như tài năng, nhân cách và cá tính sáng tạo là những yếu tố tạo nên những sản phẩm thơ ca độc đáo, đồng thời khẳng định vai trò của nhà thơ trong xã hội.
Chương 2
